Inflacioni është në rritje e bashkë me të edhe interesi i qeverivedhe institucioneve financiare për ta vënë në kontroll brenda vitit2022. Parashikime të ndryshme dëshmojnë se rritja e përgjithshme e çmimeve do të vazhdojë maksimumi deri në 6 mujorin e parë të vitit 2023. Kjo për shkak të efekteve në kohë tëpandemisë Covid 19, të pasigurisë për të investuar, të luhatjes tëshkëmbimeve tregtare si pasojë e nivelit të prodhimit dhe kursittë këmbimit, si dhe të konfliktit më të fundit mes Rusisë dheUkrainës. Arsyet janë komplekse dhe konsensusi për efektet e trajektores që do të marr inflacioni në periudhën afatshkurtërdhe afatmesme tashmë janë të njohura nga të gjithë aktorët e ekonomisë.
Ekonomistët po mundohen të kuptojnë së çfarë po ndodh nëekonominë botërore, por nga ana tjetër ata po përpiqen t’i japinpërgjigje edhe disa pyetjeve fondamentale që lidhen me rastin. Pra, çfarë do të vijë pas inflacionit, a është ai tranzitor, kur do tëpërfundojë dhe me çfarë kostosh. E në fund si do t’i përgjigjenqeveritë, bankat qendore dhe politkbërësit kësaj sfide të madhetë ekonomisë globale?
Inflacioni u shfaq në norma shqetësuese për ekonominë botërorenë tremujorin e katërt të vitit 2021 dhe me efekte me tëndjeshme në ekonominë e konsumit në muajin e parë të vitit2022. Konsumatorët u përballën në mënyrë të menjherëshme, por edhe të paralajmeruar nga ekspertët e ekonomisë për këtërritje të nivelit të përgjithshëm të çmimeve e cila besohet se do të arrijë kulmin dhe maturimin e vet brenda vitit 2022. Shkaqet e kësaj krize tashmë janë të njohura të cilat lidhen me goditjetdirekte që i dha pandemia Covid 19 të gjithë aparatit ekonomik, dhe çështë më e rëndesishmja mendimit dhe sjelljes ekonomiketë inivideve/bizneseve pas luftës në Ukrainë.
Kryefjala e ditëve të fundit nga institucionet më të rëndësishmefinanciare si: Rezerva Federale, Banka Qendrore Eurpiane dheFMN ka qenë menaxhimi i inflacionit, pra kthimi dhe mbajtja e tij në norma normale për të mos i sjellë një tronditje të resistemit ekonomik çka do të përbënte një kosto tëjashtëzakonshme duke e futur zyrtarisht ekonominë globale nënjë krizë ekonomike si pasojë e faktorit të inflacionit. Ekonomistët theksojnë se: kryesisht për ekonomitë e vogla, vulnerabël dhe të pakonsoliduara, si dhe me një strukturëekonomike të ndjeshme nga importi, mos menaxhimi në kohe iinflacionit do të sillte pasoja serioze për ekonomine e këtyre e vendeve.
Në aspektin ekonomik rritja e fortë e kërkesës konsumatore, problemet e vazhdueshme në zinxhirin e furnizimit dhe vijimi ipandemisë me forma të reja si omicron janë sinjale të forta përnjë rritje të vazhdueshme të çmimeve deri në fund të vitit 2022, duke e shndëruar inflacionin në sfidën kryesore ekonomike tëvitit. Nivelet e çmimeve shkuan përtej pritshmërive të shumëprej ekonomistëve duke kapërcyer ritmet e rritjes në 40 vitet e fundit. Pothuajse çdo çmim produkti apo shërbimi është rriturkrahasuar me vitet 2019-2020 si pasojë e rikuperimit tëekonomisë nga pandemia dhe rindezjes së motorëve tëprodhimit.
Zhvlerësimi i pagave dhe rënia e fuqisë blerëse si pasojë e rritjessë çmimeve ka sjellë pakënaqësi tek konsumatorët, por edhepasiguri për sjelljen konsumatore. Rezeva Federale në SHBA përshembull kishte parashikuar një normë inflacioni më tëmoderuar e cili do të përballohej me lehtësi dhe nuk do tëprodhonte kosto të madhe për ekonominë dhe buxhetin e shtetit, por sot po përballet me një realitet krejt të ndryshëm. Kostot e larta të lëndëve të para, rritja e kostove të transportit, mungesa e fuqisë puntore dhe pagat e larta të punonjësve për shumëkompani të industrisë ushqimore kanë bërë që të rrisin nëmënyrë të menjëherëshme çmimet e produkeve ushqimore përvitin 2022. Çmimet e banesave, qirave dhe automjeteve po ashtukanë njohur një rritje të kosiderueshme në muajt e fundit.
Nëse çmimet do të vazhdojnë të mos ulen ky do të jetë një test kyç për politikbërësit. Ajo se çfarë parashikohet të ndodh në tëardhmen nëse inflacioni nuk rikthehet në kufijtë tradicional, do të jetë rritja e normave të interesit. Inflacioni në SHBA nëmuajin nëntor 2021 shënoi një rritje me 6.8% krahasuar me njevit me parë, ndërkoh që kryetari i Rezervës Federale, Jerome H. Poëell deklaron se inflacioni do të bierë në 2.6% deri në fund të2022 dhe 2.3% deri në fund të 2023, sipas parashikimeve tëpublikuara në takimin e politikave të FED në dhjetor 2021. Nukduhet të harrojmë që shumë vende të ndryshme ulën normat e interesit, një ndër to edhe SHBA nëpërmjet FED të cilat u ulënnë nivelet rekord për të rikuperuar ekonominë dhe tregun e punës nga pandemia. Kjo politikë ka qenë stimuluese e inflacionit ndaj pritet që normat e interesit të rriten në mënyregraduale për të kontrolluar ofertën dhe kërkesën për para.
Hapat që po ndërmarrin shtetet e fuqishme si SHBA dhe vendete BE-së për të përballuar efektet që do të sjellë inflacioni, poredhe për ta vënë atë në kontroll lidhen kryesisht me rishikimin e shpenzimeve, orientimin e politikave mbështetëse të disasektorëve dhe uljen e kostos për familjet në nevojë duke përfshirë: strehimin, kujdesin shëndetësor, sigurinë ushqimore, benzinën, kujdesin për të moshuarit, kujdesin për fëmijët dhearsimin. Një tjetër angazhim për të normalizuar inflacionin ështëduke mbështetur industrinë prodhuese për të mbajtur çmimet tëpandryshuara, por nga ana tjetër duke kontrolluar kompanitë tëcilat abuzojnë me rritjen e çmimeve të pabazuara në ndonjëfaktor që lidhet me mungesen e lendës së parë apo burimeve tëtjera furnizuese.
