“Bota ruse” dhe “Bota serbe” janë projekte të ndërtuara mbi frustracione të ngjashme

Shkruan: Elma Ljubçiq

Përderisa nëpër të gjithë botën, për shkak të invazionit ushtarak në Ukrainë, po mbahen protesta kundër luftës me anë të cilave po i dërgohen porosi përkrahjeje popullit të Ukrainës, Serbia është një nga vendet e pakta ku mbahen protesta në mbështetje të Rusisë, ndërsa Beogradi është kryeqyteti i vetëm. në botë duke festuar Putinin dhe agresionin e tij ndaj Ukrainës.

Po të kemi parasysh faktin se shoqëria serbe prej kohësh dominohet nga narrativa e “marrëdhënieve tradicionale vëllazërore” me Rusinë dhe Rusinë si “mbrojtës të Serbisë”, duke ndërtuar në të njëjtën kohë një kult të personalitetit të Vladimir Putinit përmes mediave. (sidomos ato nën kontrollin e shtetit), protestat pro-ruse dhe përhapja e propagandës ruse të luftës përmes mediave janë mjaft të pritshme, thonë bashkëbiseduesit e “Al Jazeera”.
Narrativa pro-ruse ka qenë dominuese në Serbi për një kohë shumë të gjatë, kujton Izabela Kisiq, drejtoreshë ekzekutive e Komitetit të Helsinkit për të Drejtat e Njeriut në Serbi, duke theksuar se agresioni rus kundër Ukrainës, “vetëm demaskoi ndikimin e propagandës së Kremlinit në Serbi”.
“Organizimi i tubimeve pro-ruse, por edhe ajo që po ndodh në rrjetet sociale, tregojnë se sa terren pjellor është Serbia për propagandën ruse”. Është veçanërisht shkatërruese se sa ndikim ka kjo propagandë tek nxënësit e shkollave të mesme dhe universitetet. Në mediat e regjimit thuajse nuk ka asnjë lajm për vuajtjet e ukrainasve, por prandaj dominojnë shkrimet për mungesën e miellit dhe bukës në Gjermani. Kjo tregon mungesë morali në media dhe ndjeshmëri ndaj viktimave”, ankohet Kisiq.
Ajo kujton se “bota ruse” dhe “bota serbe” janë dy projekte pothuajse identike të ndërtuara mbi zhgënjimet e rusëve për shkak të humbjes së ndikimit dhe rënies së Bashkimit Sovjetik dhe serbëve për shkak të shpërbërjes së Jugosllavisë.
“E para është e fokusuar në kthimin e Rusisë si fuqi globale dhe zgjerimin territorial të Federatës Ruse, dhe e dyta, në bashkimin e territoreve serbe. Të dy projektet instrumentalizojnë pakicën e tyre në vende të tjera dhe pretendojnë se ajo është e diskriminuar ose e rrezikuar. Narrativa e Rusisë si superfuqi energjetike, ushtarake dhe bërthamore, ushqen shpresat e komplotistëve të “botës serbe” – se tani po krijohen kushtet për realizimin e saj. Nga ana tjetër, fotografia e kolapsit të afërt të Bashkimit Evropian dhe NATO-s po rrotullohet”, shpjegon Kisiq.

Tifozët dhe tabloidët si pasqyrim i qëndrimit zyrtar

Dinko Gruhonjic, gazetar dhe profesor në Fakultetin Filozofik në Novi Sad, krahas protestave pro-ruse, veçon ndeshjen e basketbollit ndërmjet Partizanit dhe Zvezdës në sallën sportive “Aleksandar Nikolic” dhe ndeshjen e futbollit midis Zvezdës dhe Glasgow Rangers, në Stadiumi “Rajko Mitic”…
“Këtë e them nga shkaku se e dimë se cka jane tifozet, apo më mire thene te ashtuquajturit tifozë, që jane nen kontrollin e shtetit”, thote Gruhonjiq, duke shtuar se “Protestat qe u zhvilluan ne rruge jane protestat minore te ekstremisteve te djathtë, por ato qe ndodhen ne sallen e basketbollit dhe ne stadiumin me te madh te fudbollit ne Ballkan, jane shume më domethenese”.
“Në fakt tregon në mënyrën më ilustruese se ky është qëndrimi i shtetit, siç thonë tabloidët. “Për shembull, në ditën e parë të agresionit shtetëror rus kundër Ukrainës, “Informer” doli me faqen e parë ku thuhej se “Ukraina e kishte sulmuar Rusinë”, që është absolutisht një tjetër dëshmi, se ky është qëndrimi i Beogradit zyrtar”, beson Gruhonjic.
Ai perkujton hulumtimin te cilin ditë më parë e prezantoi Byroja per Hulumtime Shoqerore – BIRODI, i cili tregon se nga te gjitha listat e kandidateve te kandiduar per zgjedhjet e 3 prillit, vetem 1 % e tyre jane marrë me integrimet evropiane.
“Asgjë më shumë nuk duhet thënë për Serbinë dhe ndjenjat. “Tani nuk mund të them më se është nacionalizëm, në fakt është një lloj fashizmi konsensual, është një festë e Adolf Hitlerit në shekullin 21, bile ndoshta është një lloj zilie pse nuk mund të marrin pjesë në të, madje. edhe pse ata e dëshirojnë dëshpërimisht”, thotë Gruhonjiq.

Opozita po e fut “kokën në rërë”

Megjithatë, Kisiq dhe Gruhonjiq, besojnë se nuk është vetëm qëndrimi i qeverisë zyrtare në Serbi që po punon për ndërtimin e lidhjeve me Rusinë dhe imazhi i afërsisë së Beogradit dhe Kremlinit, por edhe një pjese të madhe të opozitës. si dhe qarqeve intelektuale, akademike, mediatike dhe kulturore.
“Në rastin më të mirë, ajo opozitë aktron strucin dhe e fut kokën në rërë,” tha Gruhonjiq. “Problemi i Serbisë është i gjithë politik, dhe pjesa më e madhe e elitës intelektuale dhe akademike, që i përkrah këto ide në vazhdimësi për më shumë se 30 vjet dhe Aleksandar Vuçiq, si radikal i bindur, i ngriti në nivelin më të lartë.
Kisiq kujton se elitat nacionaliste serbe e perceptojnë Rusinë, me zërin e saj në Këshillin e Sigurimit të OKB-së, si mbrojtëse të interesave serbe në raport me Kosovën.
“Aspiratat e Serbisë janë shumë më të mëdha se ato të Kosovës dhe kanë të bëjnë me Bosnje-Hercegovinën dhe Malin e Zi. Prandaj, Serbia pret mbështetjen e Kremlinit në bashkimin e “Botës serbe”, dhe kjo nuk është diçka që lidhet vetëm me një cikël zgjedhor, por ka vazhdimësinë e vet”, thotë Kisiq.
Ai shton se qeveria i komenton jashtëzakonisht negativisht nismat për integrim të përshpejtuar euroatlantik të Bosnjë-Hercegovinës dhe Kosovës.
“Po promovohen qëndrimet negative ndaj fqinjëve dhe këto ditë po rritet veçanërisht armiqësia ndaj Kosovës”, kujton Kisiq.

Çfarë qëndrimi do të mbajë Serbia pas zgjedhjeve?

Në hendekun mes orientimit pro-rus dhe dëshirës për t’u anëtarësuar në Bashkimin Evropian (BE), Serbia ka mbështetur integritetin territorial të Ukrainës, por ende nuk ka vendosur sanksione ndaj Rusisë. E ndërsa Vuçiq po përpiqet të balancojë Rusinë dhe Evropën, ekziston një mendim se ekziston një “marrëveshje e heshtur me zyrtarët evropianë”, sipas së cilës, Vuçiq do të detyrohet të vendosë sanksione ndaj Rusisë pas zgjedhjeve.
“Jam i vetëdijshëm për tezën se ai në fakt bleu një lloj grejs periudhe nga perëndimi në zgjedhje dhe se gjoja do të heqë dorë nga të ashtuquajturit vëllezër ruse, pas zgjedhjeve dhe do të koordinojë politikën e tij me Brukselin dhe Uashingtonin. Duke ditur politikën e jashtme serbe, jam i sigurt se ai do të vazhdojë politikën e trukimit për aq kohë sa të mundet. “Mënyra e vetme për ta ndalur këtë politikë është presioni nga jashtë, pra presioni i fortë dhe i qartë nga Perëndimi mbi regjimin në Beograd, duke ndjekur shembullin e prresionit ndaj Sllobodan Millosheviqit”, tha Gruhonjiq.
“Çështja është se çfarë qëndrimi do të mbajë Serbia pas zgjedhjeve, sepse presidenti Vuçiq, është padyshim nën presion edhe nga Perëndimi edhe nga Lindja, të cilët kërkojnë që ai të marrë një vendim të qartë”. “Pas zgjedhjeve, do të shihet nëse Beogradi zyrtar, eshte i gatshëm dhe i aftë, të bëjë një kthesë dhe të vendosë pro Bashkimit Evropian, apo do t’i nënshtrohet presionit të Rusisë dhe aktorëve të brendshëm prorusë”, përfundon Izabela Kisiq, drejtore ekzekutive e Komitetit të Helsinkit për të Drejtat e Njeriut në Serbi.
AL JAZEERA