Shkruan: Mr.Ali Hertica
Për shkak të krizës së koronës, teoritë e konspiracionit duket se po fitojnë një terren në shoqërinë tonë.. Një zhvillim i rrezikshëm, paralajmëron ,kjo do të ndikojë në institucionet tona në afat të gjatë.Teoritë e konspiracionit jo vetëm që po dalin në sipërfaqe gjithnjë e më shpesh në shoqëri, politikanët tani po bëjnë pyetje e përfaqësuesve për histori që nuk janë qartësisht të vërteta,dhe kështu ata me vetëdije u japin oksigjen ideve të tilla.Ekzistenca e një force hije, historia se jemi të kontrolluar nga ‘zvarranikët’ ose thashethemet se vaksinat e koronës janë manipuluar qëllimisht. Kjo është një përzgjedhje e shumë teorive konspirative që kanë qarkulluar vitet e fundit. Sipas sociologut Harambam, të menduarit konspirativ bashkëkohor karakterizohet nga një dyshim qendror ndaj institucioneve, proceseve dhe normave shoqërore. Kjo e dallon atë nga të menduarit tradicional konspirativ, i cili synon vetëm të shpjegojë një ngjarje ose fenomen. Teoricieni tradicional i konspiracionit plotëson faktet që mungojnë ose vë në dyshim faktet ekzistuese dhe, me sa më shumë prova të jetë e mundur, vendos një shpjegim alternativ në realitetin ‘real’. Mendimi konspirativ bashkëkohor e lë pas këtë realitet. Mënyra se si është organizuar shteti ligjor, shoqëria dhe ekonomia është konspiracion. Bazuar në këtë ide, teoricieni i konspiracionit nuk u beson të gjitha formave të pushtetit dhe e cilëson atë si manipuluese. Teoricieni bashkëkohor i konspiracionit nuk u beson burimeve tradicionale të autoritetit dhe njohurive dhe kërkon një shpjegim se si funksionon bota në një teori gjithëpërfshirëse.
Realiteti alternativ që krijon teoricieni i konspiracionit me këtë nuk është i pafajshëm. Kur gazetaria, shkenca dhe politika përcaktohen si antagoniste, lindin rreziqe reale të sigurisë për individët dhe shoqërinë. Shembuj të njohur janë pishtari përpara shtëpisë së Sigrid Kaag dhe thirrja e Gideon van Meijeren për të pushtuar parlamentin. Në fillim të janarit, Kaag theksoi rolin që luajnë populistët e konspiracionit në këtë: ata inkurajojnë teoricienët e konspiracionit për mendime dhe veprime gjithnjë e më ekstremiste. Koordinatori Kombëtar për Kundërterrorizmin dhe Sigurinë (gjithashtu vë në dukje aktet ekstremiste që mund të lindin nga të menduarit konspirativ. Akoma më thelbësore është ulja e besimit në shtetin tonë kushtetues demokratik, i cili, lidhet me të menduarit konspirativ: ‘një proces gradual i kalbjes së betonit në themelet demokratike’.
Besimi se mediat sociale dhe populistët e konspiracionit luajnë një rol të rëndësishëm në përhapjen e komploteve është i përhapur gjerësisht. Me Aktin e Shërbimeve Dixhitale të miratuar në vitin 2022, Komisioni Evropian po vendos rregulla strikte për kompanitë e mëdha të teknologjisë për të luftuar dezinformimin. Mediat sociale duhet të identifikojnë dhe adresojnë rreziqet që lidhen me hartimin e platformës së tyre, të ndryshojnë algoritmet e personalizuara dhe të heqin përmbajtjen. Por kërkimet nga shkencëtarët politikë Joseph Uscinski dhe Adam Anders, ndër të tjera, tregojnë se nuk ka asnjë lidhje të drejtpërdrejtë shkakësore midis përdorimit të mediave sociale dhe besimit në teoritë e konspiracionit. Sipas tyre, mediat sociale nuk shkaktojnë aq shumë mendim konspirativ, por i përforcon këto mendime tek përdoruesit që tashmë kanë një tendencë drejt të menduarit konspirativ. Megjithëse masat e Komisionit Evropian reduktojnë përhapjen e dezinformatave, ato nuk prekin terrenin për të menduar konspirativ.Edhe politikanët nga Forumi për Demokraci luajnë në këtë terren pjellor të mendimit konspirativ mes qytetarëve duke përhapur të pavërtetat e tyre. Si përgjigje, shumë, përfshirë Sigrid Kaag, po i bëjnë thirrje shumicës së moderuar të flasë kundër këtyre të pavërtetave ku paralajmëron se shumica e moderuar do të mënjanojë disidentët si teoricienët e konspiracionit kur ata e bëjnë faktin dhe arsyeshmërinë një çështje identiteti. Për shkak të kontradiktës dhe keqkuptimit të ndërsjellë që është krijuar, biseda mes dy grupeve është në ngërç. Thirrja për të ndaluar partitë jodemokratike dhe për të standardizuar debatin duhet të jetë një përpjekje për t’i privuar përhapësit publikë të teorive konspirative nga një platformë, jo për të anashkaluar 21 përqind të holandezëve që besojnë në një komplot. Vetëm një bisedë e vazhdueshme me këtë grup mund të zhbëjë dëmin e shkaktuar nga dezinformimi.
Ka shumë njerëz që janë të ndjeshëm ndaj këtyre lloj ideve, shpjegon eksperti. “Studime të ndryshme tregojnë se, në varësi të llojit të teorisë së konspiracionit, 5 deri në 15 për qind e popullsisë e beson atë.Sipas tij, kjo shpjegon pse disa parti politike përhapin në mënyrë aktive teori konspirative. “Kjo është e dobishme zgjedhore. Arrin një pjesë të caktuar të popullsisë që ka shumë pak besim tek autoritetet më.Dhe kështu historitë që janë qartësisht lajme të rreme përfundojnë edhe në Dhomën e Përfaqësuesve. Ndërkohë, ështe bërë tashmë pyetje parlamentare në lidhje me ‘ryshfetin’ , që për rrjedhojë ishte një akuzë e rreme. Megjithatë më pas ai nuk mendon se ishte fajtor për përhapjen e lajmeve të rreme.Nëse do ta kisha ditur me 100 për qind siguri se ai mesazh ishte i pasaktë, nuk do t’i kisha bërë ato pyetje parlamentare. “Por është detyra ime t’i bëj pyetje ministrit dhe ai më pas duhet t’u përgjigjet atyre.Nëse vazhdoni të përhapni histori të caktuara se gjithçka është e rreme dhe se ne nuk jetojmë më në demokraci, kjo do të ketë një efekt afatgjatë në legjitimitetin e institucioneve tona,” paralajmëron ai. “Dhe gjithashtu në besimin që kemi tek njëri-tjetri si njerëz.”
