Mr.Ali Hertica
Në këtë artikull bazë mbi demokracinë e drejtpërdrejtë, i cili bazohet në librin që shkroi me Jos Verhulst tregon pse referendumi lind nga ideja thelbësore e demokracisë, si funksionon sistemi i referendumit dhe çfarë efektesh pozitive referendum ka në praktikë .Gjashtëdhjetë vjet më parë, qytetarët ishin të ngulitur në mënyrë të sigurtë në shtyllat sociale. Ai mendonte pak a shumë njësoj si shokët e tij studentë për shumicën e çështjeve. Në të gjitha fushat, kjo shtyllë kishte organizata masive që lidhnin qytetarin individual dhe propagandonin qëndrimin e përbashkët të grupit, nga sindikatat dhe kishat deri te mediat dhe partitë politike.
Kjo ndryshoi nga vitet 1960 e tutje. Që atëherë, njerëzit e kanë përjetuar veten kryesisht si individë dhe jo më si grupe. Ekziston nevoja për të mbajtur qëndrime për të gjitha llojet e gjërave në baza individuale, pavarësisht nga shabllonet ideologjike të lidhura me shtyllat e mëparshme. Për më tepër, qytetarët e shohin gjithnjë e më shumë si të pamjaftueshme për t’i dhënë votën e tyre përfaqësuesve dhe për të mos lejuar të marrin pjesë në diskutim për katër vjet. Njerëzit duan të marrin pjesë në marrjen e vendimeve të tyre.
Kjo situatë kërkon struktura të reja politike, një interpretim të ri të konceptit të demokracisë. Në fakt, bëhet fjalë për punë serioze për barazinë, që është parimi bazë për jetën politike dhe juridike.
Demokraci = sovranitet popullor
Demokracia fjalë për fjalë do të thotë ‘sundim i popullit’. Në një demokraci, asnjë autoritet nuk njihet mbi popullin; populli është sovran. Ligjet kanë autoritet në një demokraci sepse ata që duhet t’u binden ligjeve i kanë miratuar ato ligje në një farë mënyre. Kjo është shprehur nga filozofi francez Rousseau si ‘kontrata sociale’: ligjet janë legjitime sepse ato janë marrëveshje të lira midis qytetarëve të barabartë dhe të fuqizuar, të cilët së bashku formojnë bashkësinë ligjore.Megjithatë, në një sistem përfaqësues si ky i yni, sovraniteti popullor nuk është i garantuar. Qytetarëve nuk u mbetet gjë tjetër veçse t’ia dorëzojnë të drejtat e tyre të bashkëvendosjes një herë në katër vjet një grupi të vogël përfaqësuesish, të cilët më pas kanë monopolin mbi të drejtat e vendimmarrjes. Si rezultat, mund të krijohen ligje strukturore që nuk mbështeten nga shumica. Edhe pse popullsia nuk mund të rizgjedhë të zgjedhurit në votimin e radhës, ajo nuk mund të përdorë asnjë mjet ligjor për të parandaluar marrjen e vendimeve që shumica e qytetarëve nuk i duan.
Për të qenë në gjendje ta quajmë demokratik sistemin përfaqësues, i bëhet apel fiksionit të ‘mandatit’. Qytetarët do t’i jepnin një mandat parlamentit në zgjedhje. Kjo është një paraqitje, sepse mandati në fakt është zbatuar. Në fund të fundit, qytetarët asnjëherë nuk pyeten nëse duan të mandatojnë dhe nëse po, në çfarë kushtesh.Kjo nuk do të thotë se sistemi përfaqësues nuk ka një funksion të rëndësishëm. Por arsyeja aktuale për këtë është një arsye praktike dhe jo parimore: në përputhje me logjikën e ndarjes së punës, është efikase kur qytetarët nuk duhet të vendosin vazhdimisht për gjithçka vetë. Kjo është arsyeja pse qytetarët mandatojnë një klub të përhershëm, një parlament, për menaxhimin e përditshëm. Megjithatë, një mandat real është një mandat që mund të mos jepet. Nëse mjaft qytetarë ngrenë duart, mandati duhet t’i kthehet popullatës, e cila më pas do të vendosë menjëherë për një rast. Vetëm një sistem i tillë mund të quhet demokraci autentike. Kjo është arsyeja pse sistemi përfaqësues duhet të zgjerohet për të përfshirë referendumin. Për shkak se sovraniteti popullor do të thotë se kompetencat e parlamentit rrjedhin nga kompetencat e popullsisë, të njëjtat opsione duhet të zbatohen për vendimmarrjen me referendum si për përfaqësuesit e popullit gjatë vendimmarrjes përfaqësuese. Asnjë kufizim shtesë nuk duhet të vendoset nga lart. Kjo do të thotë se qytetarët duhet të jenë në gjendje të vendosin vetë tema dhe propozime në rendin e ditës (iniciativa popullore), që rezultatet janë të detyrueshme, që qytetarët të mund të marrin pjesë në vendimmarrje në të gjitha nivelet administrative, që asnjë temë të mos përjashtohet dhe të ketë asnjë minimum. aplikohen përqindjet e pjesëmarrjes. Për më tepër, vendimet popullore nuk duhet të mund të ndryshohen apo anulohen më pas nga klasa politike. Në një demokraci fjalën e fundit e ka populli. Më pas, qytetarët kanë tre zgjedhje. propozimin popullor, kundërpropozimin e parlamentit ose status quo-në (asnjërën). Një pyetje e tretë kontrolli siguron që ka gjithmonë një shumicë absolute në favor të një prej opsioneve rezultati do të përfshihet në Kushtetutën. Kjo gjithashtu siguron që iniciativat e miratuara popullore mund të anulohen vetëm me një referendum të ri, sepse Kushtetuta mund të ndryshohet vetëm me votë popullore.
Nuk ka pothuajse asnjë temë të përjashtuar. Iniciativat popullore mund të mos shkojnë kundër një numri të vogël të dispozitave të së drejtës ndërkombëtare. Në fakt, vetëm një nga këto parime – parimi i moskthimit, ose ndalimi i kthimit të azilkërkuesve në vendin e tyre të origjinës nëse ata janë në rrezik të trajtimit çnjerëzor atje – është i një natyre të tillë që mund të bie ndesh me një nismë popullore. . Në bazë të këtij parimi, një nismë popullore u shpall e pavlefshme në vitin 1996. Për më tepër, vetëm një kërkesë formale zbatohet për nismat popullore: për shembull, mund të mos ketë dy tema të ndryshme në një nismë popullore.
Por sigurisht që është e mundur të vendosen ose të hiqen të drejtat e njeriut, të ndryshohen taksat ose të ndryshohet sistemi i qeverisjes përmes iniciativës popullore. Referendumet, për shembull, për shpenzimet shtetërore, për çështjet ushtarake dhe për vetë sistemin demokratik janë të zakonshme në. Rezultatet e referendumeve janë pothuajse gjithmonë detyruese – vetëm referendumet konsultative mbahen ndonjëherë në nivel komunal, veçanërisht rreth bashkimeve komunale – dhe askund nuk zbatohen pragjet minimale të pjesëmarrjes (kuorumet e pjesëmarrjes). Përvoja ndërkombëtare me pragjet e pjesëmarrjes është shumë negative. Ato janë arbitrare (nuk aplikohen për zgjedhjet parlamentare) dhe mundësojnë bojkotimin e veprimeve të kundërshtarëve të referendumit në fjalë (d.m.th. të politikanëve në pushtet). Një llogaritje e thjeshtë tregon se në raste të caktuara ata nuk mund ta fitojnë referendumin nëse mbështetësit e tyre vijnë për të votuar, por munden nëse mbështetësit e tyre qëndrojnë në shtëpi. Kështu ata u bëjnë thirrje mbështetësve të tyre që të mos votojnë. Më pas referendumi shpallet i pavlefshëm dhe status quo-ja mbetet e paprekur. Në Itali, për shembull, praktika të tilla janë të zakonshme. Barrierat e pjesëmarrjes u japin një premium atyre që duan të shmangin debatin publik dhe të lënë shenjën e tyre përmes lojërave të pushtetit.
