Kompania gjermane e mbrojtjes “Helsing” dje prezantoi një dron të ri autonom luftarak, duke iu bashkuar garës për zhvillimin e sistemeve autonome që mund të veprojnë në skuadra apo të fluturojnë pranë aeroplanëve luftarakë me pilot – dhe që kështu të transformojnë të ardhmen e luftërave.
Në ndërtesat pranë Munihut, kompania zbuloi modelin në madhësinë reale, të quajtur “CA‑1 Europa”, me bisht karakteristik në formë V. Planifikohet që fluturimi provë të bëhet në vitin 2027 dhe që droni të jetë gati për përdorim ushtarak brenda katër vjetëve të ardhshme.
“Helsing” është kompania teknologjike e fundit që përpiqet të sigurojë një pozitë mes prodhuesve kryesorë të armëve, duke konkurruar me kompanitë e mëdha të mbrojtjes. Kjo tregon rolin gjithnjë në rritje të inteligjencës artificiale në zonat e betejës dhe nevojën për shpejtësi dhe volum.
“CA‑1 Europa” hyn në kategorinë e pajisjeve ajrore pa pilot luftarake që janë më të lira dhe më lehtësisht zëvendësuese se avionët ushtarakë, dhe forcat ajrore po ndryshojnë gjithnjë e më shumë prej tyre.
“Inteligjenca artificiale po ndryshon gjithçka në shumë fusha të jetës, madje edhe në mbrojtje. Ajo që ajo siguron në mënyrë kyçe është autonomia”, tha për reuters bashkëthemeluesi Gundbert Scherf.
Kompania thotë se droni i drejtuar nga inteligjenca artificiale do të mund të veprojë vetvetiu, në grupe me dronet e tjera ose nën komandimin e avionëve luftarakë në formacionin e njohur si “wingman”.
Vitin e kaluar, Forcat Ajrore amerikane zgjodhën start‑upin Anduril dhe prodhuesin e dronëve Reaper (General Atomics) për zhvillimin e floteve të para të “Collaborative Combat Aircraft” (CCA), të afta për misione si pengim apo dezinformim kundërshtar. Në qershorin e këtij viti, Airbus prezantoi konceptin e vet të dronit që shoqëron avionët luftarakë si Eurofighter Typhoon.
Helsing ka njoftuar investime prej qindra milionë eurosh në bashkëpunim me kompani evropiane, por nuk ka zbuluar çfarë lloj armatimi do të mbajë droni apo sa do të kushtojë – përveç se do të jetë vetëm “një pjesëz” e çmimit të një avioni luftarak tradicional.
Dizajni u prezantua në hangarët e kompanisë “Grob”, një prodhues aeroplanësh të lehtë që Helsing e bleu në muajin qershor. Grob prodhon aeroplanë me propelerë dhe avionë të lehtë ushtarakë për trajnime që përdoren nga rreth 14 vende, dhe madhësia e tyre është krahasuar me konceptet aktuale “wingman”, me peshë midis tre dhe pesë tonë.
Ndërsa kompanitë start‑up theksojnë avantazhe të tilla si fleksibiliteti krahasuar me prodhuesit tradicionalë, ekzistojnë dyshime nëse ata mund të përballojnë proceset komplekse të prodhimit të avionëve dhe të prodhojnë në sasi të mëdha.
“Një nga mënyrat ishte të blije një prodhues me përvojë dhe me një qasje inovative”, tha Douglas Barrie, një bashkëpunëtor i lartë për industrinë e mbrojtjes në IISS. “Por ekziston ende një hap i madh nga ajo që bën Grob deri te një sistem CCA plotësisht i zhvilluar”, shtoi ai.
Helsing u themelua në 2021 me mbështetjen e themeluesit të Spotify, Daniel Ek. Në fillim ata zhvillonin softuer me bazë inteligjencën artificiale për industrinë e mbrojtjes, dhe pas pushtimit rus në Ukrainë u përqendruan në zhvillimin e dronëve.
Që atëherë kanë mbledhur më shumë se një miliard dollarë nga investitorë, përfshirë Saab, duke u bërë start‑upi më i madh i mbrojtjes në Evropë me një vlerë të vlerësuar prej 12 miliardë dollarësh sipas Dealroom.
Analistët paralajmërojnë se kompania ende nuk ka treguar rezultate madhore në terren. Deri tani Ukrainës i janë dërguar 2000 drona HF‑1 nga gjithsej 4000 të porositur, disa prej të cilëve janë bërë me pjesë lokale.
Në muajin shkurt, Helsing njoftoi se kishte filluar prodhimin e 6000 dronëve të vet HX‑2 për Ukrainën. Kur u pyet sa prej tyre janë dërguar deri tani, Scherf tha se HX‑2 është ende në fazë testimi dhe do të hyjë në përdorim “në të ardhmen e afër”.
