Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e tyre po përgatiten për një konfrontim afatgjatë me Rusinë, një garë vullnetesh që të kujton Luftën e Ftohtë, e shkaktuar nga pushtimi i Ukrainës nga presidenti rus Vladimir Putin, thonë zyrtarët aktualë dhe ish-amerikanë dhe evropianë.
Me Putin-in që nuk tregon asnjë shenjë se është gati të tërheqë trupat ruse duke bombarduar qytetet ukrainase, dhe me Shtetet e Bashkuara dhe Evropën që zotohen të armatosin forcat ukrainase dhe të zhvillojnë një luftë të pakufizuar ekonomike kundër Rusisë, nuk ka fund në horizont për duelin në zhvillim mes Perëndimit dhe Rusisë, thuhet në një analizë të NBC News “Ndryshe nga lufta kundër Bashkimit Sovjetik, lufta ekonomike është një element kyç në këtë përplasje të re me Moskën”.
“Unë mendoj se do të na duhet ta përballojmë atë si diçka me të cilën do të duhet të përballemi për një kohë të gjatë dhe të jemi mjaft të vendosur dhe kreativë për ta përballuar atë,” tha Eliot Cohen, një profesor pranë Shkollës për Studime të Avancuara Ndërkombëtare së Universitetit Johns Hopkins, i cili shërbeu në administratën e George Bush.
Ashtu si në Luftën e Ftohtë, vendet po detyrohen të zgjedhin anët në një përplasje që presidenti Joe Biden dhe liderët evropianë e përshkruajnë si një luftë midis demokracisë dhe autoritarizmit, midis rendit të bazuar në rregulla të vendosur pas Luftës së Dytë Botërore dhe “ligjit të xhunglës”.
“Çdo komb që përballon agresionin e zhveshur të Rusisë kundër Ukrainës do të njolloset nga shoqërimi”, tha Biden në fjalimin e tij javën e kaluar.
Fjalimi i tij pati jehonë të presidentëve të kaluar gjatë Luftës së Ftohtë, të cilët gjithashtu u zotuan të udhëheqin “botën e lirë” kundër kërcënimit nga Moska. Dhe kryediplomati amerikan Antony Blinken, përdori gjithashtu retorikë të ngjashme që kujtonin vitet e Luftës së Ftohtë.
“Me këtë pushtim brutal, ne, aleatët dhe partnerët tanë evropianë dhe njerëzit kudo janë duke u kujtuar se sa shumë është në rrezik. Tani, ne shohim valën e demokracisë në rritje deri në këtë moment,” tha Blinken të premten në Bruksel.
Mary Elise Sarotte, një historiane e konfliktit SHBA-BRSS, e cila kohët e fundit botoi librin “Not One Inch: America, Rusia, and Making of the Post-Luffe Stalemate”, tha se ajo është e habitur nga sa shpejt terreni është zhvendosur në çështje ditësh dhe shumë paralele me Luftën e Ftohtë.
“Është tronditëse se sa shpejt ka ndodhur kjo. Kjo Luftë e re e Ftohtë është rritur shumë shpejt,” tha Sarotte, e cila është profesoreshë e historisë pranë Shkollës së Studimeve të Avancuara Ndërkombëtare të Universitetit Johns Hopkins. “Kjo është një pikë e madhe thyerje në histori.”
Pasi Rusia nisi sulmin e saj ndaj Ukrainës, liderët evropianë u mblodhën në një front të bashkuar, duke shënuar një ndryshim historik. Gjermania dhe qeveritë e tjera evropiane rishikojnë politikat e tyre të jashtme për të filluar dërgimin e armëve në Ukrainë dhe miratimin e sanksioneve të paprecedentë ndaj Rusisë që do të kishin qenë të paimagjinueshme dy javë më parë.
Ndryshe nga Lufta e Ftohtë, Moska nuk mund të mbështetet në një bllok të madh vendesh në kampin e saj, ose në një ideologji komuniste që pati rezonancë për shumë në mbarë botën që e panë atë si një alternativë tërheqëse ndaj kapitalizmit ose kolonializmit, shkruan NBC News.
“Karta e egër” është se si Kina do të përgjigjet ndërsa kriza zvarritet. Deri më tani, Pekini duket i gatshëm të mbështesë Rusinë dhe të blejë karburantet e saj fosile. Por sanksionet ekonomike mund ta detyrojnë Kinën të zgjedhë midis tregtisë me botën e zhvilluar ose tregtisë me një ekonomi të izoluar ruse, thonë disa analistë.
Rusia është padyshim në një pozitë më të dobët se ish-Bashkimi Sovjetik, dhe ndryshe nga paraardhësi i saj i mbyllur ekonomikisht, më i prekshëm ndaj sanksioneve ndërkombëtare, thanë ekspertët.
Një fushatë e presionit intensiv ekonomik kundër Rusisë është një tipar dallues i kësaj përballjeje të re me Rusinë, një opsion që nuk mund të kishte funksionuar kundër shtetit të vjetër sovjetik që ishte kryesisht i mbyllur nga tregjet globale.
“Nuk kishte asgjë që mund të bënim vërtet gjatë Luftës së Ftohtë që do të ndëshkonte me të vërtetë ekonominë ruse. Epo, tani ka”, tha Cohen.
Megjithatë, Rusia është “pa diskutim e rrezikshme dhe është pa diskutim thellësisht keqdashëse”, shtoi ai.
Lufta e Ftohtë u shfaq më gradualisht sesa kriza aktuale, dhe me kalimin e kohës të dy palët zhvilluan de facto kode sjelljeje dhe, përfundimisht, përpunuan traktate të kontrollit të armëve, sipas Sarotte.
Por ngecja aktuale përfaqëson një territor të pasigurt pa “rregulla loje” të pranuara reciprokisht dhe një udhëheqës të paqëndrueshëm rus të gatshëm të shpërfillë normat ndërkombëtare.
“Kishte kohë gjatë Luftës së Ftohtë që ishin më të qëndrueshme nga sa shohim sot”, tha Thomas Wright, drejtor i Qendrës për Shtetet e Bashkuara dhe Evropën në Institutin Brookings.
“Ky ndihet si një moment shumë i rrezikshëm, veçanërisht duke pasur parasysh personalitetin e Putin. Ky mund të jetë ndryshimi më i madh” midis krizës aktuale dhe garës SHBA-BRSS. Shumë nga kjo duket se ka të bëjë personalisht me Putin,” shtoi ai.
Putin pothuajse me siguri do të hakmerret për sanksionet financiare gjithëpërfshirëse të vendosura kundër Rusisë, tha Wright.
“Unë nuk mendoj se ai thjesht do të lejojë që përgjigja jonë të shpaloset sipas kushteve tona,” tha ai. “Ai ka të ngjarë të përpiqet të përshkallëzohet dhe të ushtrojë presion mbi ne.”
Që nga shpërbërja e Bashkimit Sovjetik, botës nuk iu desh të mendonte të pamendueshmen, një përplasje të mundshme midis superfuqive më të mëdha bërthamore në botë.
“Kjo është padyshim një situatë e paprecedentë,” tha Tara Drozdenko, drejtore e Programit të Sigurisë Globale në Unionin e Shkencëtarëve të Shqetësuar. “Unë nuk mund të mendoj për një ngjarje tjetër përveç rënies së Bashkimit Sovjetik në jetën time që ka qenë kaq e rëndësishme kur bëhet fjalë për armët bërthamore.”
Pavarësisht tensioneve aktuale, Drozdenko tha se është thelbësore që dy superfuqitë të rinovojnë bisedimet për kontrollin e armëve për të ulur rrezikun. Traktati i Ri START, e vetmja marrëveshje e mbetur për kontrollin e armëve ndërmjet SHBA-së dhe Rusisë, skadon në vitin 2026.
Prania e forcave amerikane dhe ruse në afërsi rreth Ukrainës ngre rrezikun që një aksident ose llogaritje e gabuar mund të shkaktojë një konflikt të armatosur midis NATO-s dhe Rusisë. Për të shmangur një përplasje të paqëllimshme, Pentagoni njoftoi të enjten se kishte krijuar një linjë telefonike midis forcave të larta ushtarake të SHBA-së dhe Rusisë për të “de-konfliktuar” forcat në zonë.
“Ju mund të imagjinoni të gjitha llojet e mënyrave në të cilat kjo mund të dalë jashtë kontrollit dhe befas të shndërrohet në një konfrontim NATO-Rusi,” tha Michele Flournoy, ish-nënsekretarja e Mbrojtjes në administratën e Barack Obamës. “Dhe në atë rast, nëse kjo përshkallëzohet, atëherë hija bërthamore bëhet shumë më reale.”
Pas SHBA-së dhe BE-së. zbuloi sanksionet ndëshkuese financiare ndaj Rusisë pas fillimit të pushtimit rus, Putin njoftoi se kishte vënë në gatishmëri forcat e tij bërthamore.
“Unë mendoj se kjo është hera e parë që po shohim që Putini ta zbatojë atë në praktikë,” tha Flournoy, tani bashkëthemelues dhe partner menaxhues i WestExec Advisors, një firmë konsulente.
