BE-ja dhe Britania e Madhe nuk duhet ta përdorin Ballkanin si një “depo” për migrantët – ky është mesazhi i dërguar nga organizata “Human Rights Watch” (HRW), e cila i është bashkuar debatit mbi “qendrat e mundshme të kthimit” nga vendet e treta për azilkërkuesit. Reagimi vjen pas hapave të BE-së dhe Britanisë së Madhe për të zhvendosur emigrantët potencialë jashtë kufijve të tyre, shkruan Dojçe Vele.
“Human Rights Watch” në deklaratën e publikuar më 26 maj thekson se “në vend që ta trajtojnë Ballkanin si një depo për migrantët, BE-ja dhe Britania e Madhe mund të luajnë një rol të rëndësishëm në mbështetjen e zhvillimit të sistemeve funksionale të azilit dhe kornizave më të mira për mbrojtjen e të drejtave të migrantëve”. Në një raport kushtuar gjendjes në Bosnjë, thuhet se ajo “tashmë po përdoret si kamp për njerëzit që rastësisht kalojnë nëpër të gjatë rrugës për në BE”.
Qeveria e Britanisë së Madhe ka sugjeruar Bosnjën dhe Hercegovinën, së bashku me Serbinë dhe Shqipërinë, si vende të mundshme në Ballkan për “qendrat e kthimit”. Raporti nuk përmend Maqedoninë e Veriut dhe Kosovën, të cilat kanë qenë gjithnjë e më shumë në qendër të interesit në raportet e mediave britanike si destinacione të mundshme për qendra të tilla për migrantët dhe azilkërkuesit. Ideja është që azilkërkuesit nga vende të tjera, kërkesat e të cilëve janë refuzuar, të dërgohen në këto qendra derisa të bëhen rregullime që ata të kthehen në shtëpi ose të shkojnë në vende të tjera.
Por Hugh Williamson, drejtor për Evropën dhe Azinë Qendrore në Human Rights Watch, beson se mbajtja e zgjatur i migrantëve pa masa të mjaftueshme mbrojtëse i ekspozon njerëzit në rrezik të shkeljes të të drejtave. Sjellja e azilkërkuesve të refuzuar nga Britania e Madhe, ose potencialisht nga BE-ja, në sistemin tashmë të trazuar të mbajtjes të Bosnjës, sipas HRW, vetëm do të përkeqësonte problemet ekzistuese dhe do të përkeqësonte abuzimet,
Komisioni Evropian ka propozuar gjithashtu ngritjen e qendrave të kthimit në vende ende të paspecifikuara jashtë Bashkimit Evropian për të lehtësuar kthimin e njerëzve që u është dhënë urdhër të largohen nga BE-ja. Komisioni ka propozuar gjithashtu që vendeve të BE-së tu lehtësohet dërgimi i azilkërkuesve në vende jashtë BE-së të përcaktuara si “të sigurta” për të përpunuar kërkesat e tyre për azil. Por transferimi i përgjegjësisë për migrantët dhe azilkërkuesit është në thelb problematik, shprehen me vendosmëri nga Human Rights Watch.
Kryeministri britanik Keir Starmer njoftoi së fundmi se qeveria e tij ka filluar bisedimet me disa vende për ngritjen e “qendrave të kthimit” për azilkërkuesit e refuzuar që do të presin deportimin, me qëllim transferimin e emigrantëve potencialë përtej kufijve të tyre. Në këtë mënyrë, vendi po përpiqet të përballojë rritjen e numrit të migrantëve dhe azilkërkuesve, e cila është bërë një çështje e nxehtë politike.
Starmer e bëri të ditur këtë gjatë një vizite në Shqipëri, e cila tashmë ka qendra kthimi të migrantëve në Itali. Tirana tashmë e ka refuzuar Starmerin, por mediat britanike po deklarojnë gjithnjë e më shumë se shpëtimi do të kërkohet te Maqedonia e Veriut dhe në Kosovë. Qeveria britanike së fundmi njoftoi për një paketë investimi prej gjashtë miliardë eurosh në Maqedoninë e Veriut dhe të dy vendet nënshkruan gjithashtu një marrëveshje strategjike, e cila imponoi shumë dilema në vend.
Ambasadori i Britanisë në Maqedoni, Matthew Lawson, më 17 maj i demantoi kategorikisht spekulimet se kampet e emigrantëve do të ndërtoheshin në vend si pjesë e Marrëveshjes së Partneritetit Strategjik të arritur rishtazi midis Mbretërisë së Bashkuar dhe Maqedonisë. Ai shpjegoi se bashkëpunimi në fushën e migracionit do të lidhej ekskluzivisht me mbështetjen në luftën kundër bandave kriminale, ndarjen informatave të zbulim-kundërzbulimit dhe punën e përbashkët të forcave policore, si pjesë e një iniciative më të gjerë evropiane.
Edhe Kryeministri Hristijan Mickoski porositi që qytetarët të jenë të qetë sepse nuk do të ketë kampe refugjatësh në Maqedoni. “Nuk ka absolutisht asgjë të tillë, dhe kjo u imponua pasi u nënshkrua një marrëveshje në Shqipëri midis kryeministrit atje dhe kryeministrit të një vendi të Bashkimit Evropian për ndërtimin e kampeve, ku Shqipëria do të pranojë dhjetëra mijëra emigrantë. Kjo temë është mbyllur. Dhe në mënyrë analoge ajo temë është transferuar këtu. Por ajo temë është mbyllur. Unë e kuptoj që një pjesë e opozitës dhe pakica e mbështetësve të tyre po përpiqen të përhapin thashetheme dhe të njollosin marrëveshjen strategjike”, tha Mickoski më 22 maj.
Gazeta britanike “The Times” raportoi së fundmi se qeveria e Britanisë së Madhe është në një fazë të avancuar të planifikimit për të hapur qendra deportimi jashtë vendit për migrantët, kërkesat e të cilëve për azil janë refuzuar. Ndër vendet që po merren në konsideratë për qendra të tilla është edhe Kosova. Burimet e cituara nga gazeta treguan se plani britanik përfshin nëntë vende të përzgjedhura, duke përfshirë Kosovën, Serbinë, Maqedoninë e Veriut dhe Bosnjën dhe Hercegovinën, si dhe disa vende joevropiane.
Qëllimi i kësaj iniciative është të kufizojë fluksin e migrantëve që hyjnë ilegalisht në Britaninë e Madhe, veçanërisht nëpërmjet kanalit La Mansh, numri i të cilëve shënon rritje të ndjeshme në vitin 2025. Në një koment për “The Times”, Presidentja e Kosovës Vjosa Osmani tha se deri më tani nuk ka pasur asnjë kërkesë zyrtare nga Britania e Madhe për këtë çështje, por shtoi se Kosova është e hapur për të dëgjuar dhe diskutuar ide të tilla nëse ato prezantohen. Ka indikacione se ky proces duhet të përshpejtohet përpara samitit të liderëve të Ballkanit Perëndimor, që pritet të mbahet në Londër këtë vjeshtë, ku migrimi do të jetë një nga temat kryesore.
