Tregu i punës, thonë ata, ka kohë që ka dërguar sinjalin se diçka nuk shkon. Gjithnjë e më shumë kompani nuk po arrijnë të gjejnë punëtorë dhe të rinjtë, ata me një lloj ekspertize ose zanati, po i paketojnë çantat dhe po largohen pa shumë hezitim.
Ekonomitë gjermane, sllovene dhe austriake e kanë përthithur prej kohësh potencialin e punës maqedonase, duke ofruar paga që këtu tingëllojnë pothuajse jorealiste.
“Nuk është çështje nëse mundet apo jo, por përkundrazi duhet. Nëse duam t’i mbajmë njerëzit, duhet të shkojmë drejt standardeve evropiane”, komentojnë ekonomistët, duke shtuar se pagat nuk duhet të maten më vetëm nga shporta minimale e konsumatorit, por nga jeta reale, domethënë nga sa mund të mbijetojë një person nga muaji në muaj pa marrë kredi ose pa marrë hua.
Konfederata e Sindikatave të Maqedonisë njofton se së shpejti do ta rishikojë kërkesën e saj për një pagë minimale prej 500 eurosh.
“Do të kërkojmë më shumë, jo një rritje simbolike, por një rritje reale që do t’u lejojë njerëzve një jetë dinjitoze”, thanë ata.
Të dhënat nga Enti Shtetëror i Statistikave u japin atyre argumente.
Kostoja e jetesës, sipas llogaritjeve, është 4.5 për qind më e shtrenjtë se i njëjti muaj i vitit të kaluar, dhe çmimet e produkteve bazë në tregje janë pothuajse 3 për qind më të larta. Inflacioni mund të jetë ngadalësuar, por efekti në xhepin e qytetarit mesatar mbetet i dhimbshëm.
Analistët shtojnë se Maqedonia është i vetmi vend në rajon ku paga minimale është ende nën 500 euro.
“Fqinjët e kanë kaluar këtë vijë prej kohësh. Serbia, Mali i Zi, Bullgaria, të gjitha kanë një pagë minimale më të lartë. Nëse nuk reagojmë, nuk do të kemi askënd për të bindur të qëndrojë”, paralajmërojnë ata.
Paga mesatare, sipas ekspertëve, duhet të jetë midis 1,200 dhe 1,500 euro për të krijuar një ekuilibër të vërtetë midis kostove dhe standardeve.
“Kjo mund të tingëllojë ambicioze, por pa një qëllim të tillë nuk ka zhvillim, nuk ka të ardhme. Nuk mund ta ngushëllojmë veten përgjithmonë me faktin se jemi fuqi punëtore e lirë – kjo histori ka pushuar së qeni e qëndrueshme prej kohësh”, theksojnë ekonomistët.
Sektorët më të goditur janë ndërtimi, mikpritja dhe tregtia. Kompanitë po kërkojnë punëtorë, dhe ata që kanë mbetur po kërkojnë mënyra për t’u larguar.
Dhe kështu rrethi mbyllet. Asnjë njeri, asnjë produktivitet, asnjë para për rritje të reja page.
“Dhe pastaj të gjithë do të pyesim veten se si arritëm atje…”, thonë analistët.
Ndoshta, në fund të fundit, nuk është tepër vonë. Nëse sindikatat, qeveria dhe ekonomia ulen në të njëjtën tryezë jo për formën, por për substancën, mund të arrihet një minimum që nuk do të tingëllojë si tallje, por si shpresë.
B.Z.M.
