Shkruan: Sefer Tahiri
Fan Stilian Noli, poeti ynë i madh, në vitin 1917 e ka shkruar këtë varg të mrekullueshëm. E ka shkruar në poezinë e dhimbshme me titullin sublim “Jepni për nënën”. Është një varg, të cilin e kemi kënduar me miliona herë, një varg të cilin e di i madh e i vogël, një varg që dikur, në kohërat e errëta të ish sistemit jugosllav, ngjallte shpresë, sado që ajo edhe mund të ishte një fije e saj. Ky ishte varg që na e forconte besimin tek e ardhmja, por edhe sikur na motivonte bindjen se periudhës së represionit dhe diskriminimit sistematik nga aparati shtetëror në Kosovë, në Maqedoninë e Veriut e në gjithë gjeografinë shqiptare, do t’i vijë fundi.
Historia e ndihmës së madhe amerikane për shqiptarët
103 vite pas shkrimit të këtij vargu kuptimplotë, që në vete ngërthen historinë dhe aleancat shqiptaro- amerikane dhe 30 vjet pas fillimit të procesit të demokratizimit të shoqërive, në të cilat jetojnë shqiptarët, politikanët, sikur duan të lundrojnë drejt synimeve etnike, duke kënduar vargun e këtillë, por edhe vargje tjera, që tingëllojnë bukur. Folklori ynë është i begatshëm me vargje të shumta, të cilat edhe pse mund të jenë të shkurtra, thonë shumë.
Politika sikur dëshiron ta vazhdojë avazin e saj të vjetër, që narrativin mbi të ardhmen e shqiptarëve në trevat e tyre e apostrofon tek varshmëria nga aleanca historike mes shqiptarëve dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës, por edhe me partnerët e tjerë ndërkombëtare, sidomos Bashkimin Evropian.
Askush nuk e mohon. Përkundrazi, jemi mirënjohës për jetë e mot për rolin strategjik që ka pasur politika amerikane në Ballkan dhe, sidomos, në raport me çështjen shqiptare. Këtu kemi parasysh rolin e saj në konsolidimin e shtetit shqiptar, që nga pavarësia e tij në vitin 1912, por sidomos pas viteve të ‘90-ta të shekullit të kaluar dhe gjatë krizës së madhe ose trazirave ndërshqiptare në vitin 1997.
Kosova, gjithsesi, se arritjen e pavarësisë së saj nga Serbia e ka arritur falë luftës së drejtë të ish Ushtrisë Çlirimtare së Kosovës, falë gjakut të derdhur dhe falë traumave të shumta të grave, fëmijëve dhe pleqve. Politikanët shqiptarë në Kosovë, sot e kësaj dite, vetëm nëse pak ndalen e mendojnë mbi përjetimet e tyre, do të trokisnin më shumë në ndërgjegjen e tyre dhe nuk do t’i blinin tokat e Kosovës me çmime nga tre euro për metër katrorë. Do të kishte më pak korrupsion dhe krim të organizuar, më shumë vende pune, ekonomi më të zhvilluar dhe sistem të vlerave në shumë fusha. Por, Kosova sot është republikë e pavarur falë Shteteve të Bashkuara të Amerikës! Falë ndërhyrjes ushtarake të forcave të NATO-s në Kosovë, të cilët ndërhynë për të shpëtuar vlerat civilizuese të njerëzimit, Kosova sot është një entitet me subjektivitet shtetëror, ndonëse jo të plotë, pasi nuk është anëtare e Kombeve të Bashkuara.
Shqiptarët e Maqedonisë së Veriut gjithsesi se në masë të madhe kanë përmirësuar statusin e tyre juridik-kushtetues falë ndihmës së pakursyer të Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Roli i SHBA-së ka qenë vendimtar në procesin e arritjes së paqes dhe Marrëveshjes së Ohrit në vendin tonë në vitin 2001, ndërsa ky shtet është garantues i këtij dokumenti.
Kjo është historia! Por, a duhet shpresuar vetëm tek Amerika në të ardhmen?
Në dimensionin e aleancave gjeopolitike dhe gjeostrategjike nuk ka dyshim se shqiptarët duhet të vazhdojnë t’i kultivojnë raportet e ndërtuara gjatë shekullit të 20-të dhe të mbindërtuara në shekullin 21 me Shtetet e Bashkuara të Amerikës, pasi kjo aleancë është e natyrshme dhe nuk ka alternativë më të mirë në kontekstin e sotëm bashkëkohor global.
Shqiptarët të bëjnë më shumë për veten
Por, këngën që doli nga poezia noliane duhet ndërprerë së kënduari politikisht! Atë duhet kënduar si folklor, si përkujtim i një kohe, i një epoke që na kishte rënduar mbi shpinë dhe supet kombëtare, por që njëkohësisht prodhonte shumë entuziazëm dhe eufori kolektive, se një ditë do të bëhet më mirë, se e ardhmja do të jetë më e ndritur!
Me fjalë tjera, politikanët shqiptarë duhet të ndërpresin të fshehin dështimet e tyre, duke përsëritur refrenin tashmë të njohur “Amerika, Amerika” ose, siç ironizon lideri i Vetëvendosjes, Albin Kurti “Amelika, Amelika”, duke thënë se “kur ta shihni një politikan që e përdor këtë refren shpesh, dijeni që është korruptuar!”. Besa, në hapësirën shqiptare ka shumë politikanë, që e stërpërdorin, por edhe e keqpërdorin këtë refren.
Më shumë se një shekull pas pavarësisë së Shqipërisë dhe më shumë se një dekadë pas pavarësisë së Kosovës, dy shtetet shqiptare dhe shqiptarët e shteteve tjera duhet të heqin dorë nga politikat shtetërore dhe partiake, të bazuara tek folklori etno-romantik, që brenda vetes ka shumë projeksione (jo)objektive mbi organizimin politik-shtetformues të shqiptarëve. Pse jo, tash është koha, që shqiptarët të dëshmojnë se do të bëjnë më shumë për veten e tyre, duke mos u mbështetur vetëm tek aleancat euro-atlantike ose euro-amerikane! Nuk themi që ne duhet të krijojmë politika autonome ndërkombëtare dhe të shkëputura nga aleanca me politikën amerikane, pasi kjo nënkuptohet! I ndjeri Ibrahim Rugova, ish president i Kosovës, çdo fjalim të tij e përfundonte duke thënë se Kosova kërkon të jetë shtet i pavarur, i anëtarësuar në NATO e BE dhe në miqësi të përhershme me SHBA-në. E vërteta është se, qoftë kur ka qenë e djathta ose e majta në pushtet në SHBA, shqiptarët jo që nuk kanë parë sherr, por kanë pasur vetëm leverdi. Edhe pse pati shumë dilema, as politika e ish president Donald Trump nuk e lëvizi aspak rrugën e trazuar të Kosovës, ndonëse mund të ketë pasur edhe ide për shkëmbim territoresh, por zyrtarisht nuk kanë qenë pjesë e agjendës politike dhe diplomatike amerikane.
Amerikën e duam duke luftuar krimin!
Por, shtetet shqiptare ose institucionet e tyre duhet të bëjnë më tepër sa i përket konsolidimit të tyre, duhet të bëjnë më tepër në mënyrë vetjake për zhvillimin e demokracisë, për forcimin e shtetit të së drejtës, për respektimin e të drejtave dhe lirive themelore të qytetarëve, sepse kjo është edhe detyrë e tyre.
Shqipëria, Kosova, politika shqiptare në Maqedoninë e Veriut e gjetiu në tokat shqiptare, duhet të dëshmojnë kapacitete më të mëdha institucionale dhe politike për luftimin e krimit të organizuar dhe korrupsionit. Nuk mund të arsyetohemi më se fajin na e kanë të tjerët, se nuk na lënë të bëjmë shtetin e arsyetime të tjera (jo)politike. Vjedhja e parave të qytetarëve nuk mund të arsyetohet me asgjë, pasi është e thjeshtë “Njeriu nuk bën shtëpinë e vet me e vjedh.”
Nuk duhet të presim pafundësisht nga faktori ndërkombëtar dhe nga SHBA-ja, në veçanti, që të na krijojë institucione gjyqësore, prokurori, polici ose sistem juridik, sepse ato janë premtim, por edhe amanet i shumë njerëzve që kanë dhënë jetën e tyre për liri.
Duhet të bëjmë më shumë vetë, si politikë dhe si shoqëri, për të pasur arsim më cilësor, që nuk do të na rendisë të fundit me rezultate në testimet PISA, dhe arsim më të orientuar drejt tregut të punës, arsim më bashkëkohor dhe më kreativ, ndërsa ndihma dhe kontributi i miqve, sidomos i SHBA-së, duhet të jetë vetëm shtytje për të pasur rezultate më të mira.
Vetë duhet të demonstrojmë se mundemi të bëjmë administratë më efikase dhe efektive në shtetet tona, e cila do të jetë në shërbim të qytetarëve dhe e cila nuk do të jetë e mbushur me njerëz që vlerë të vetme e kanë librezën partiake.
Shqiptarët, kudo që janë, vuajnë për sisteme më të mira shëndetësore, pasi siç po shihet nga Kosova, një pjesë e madhe udhëtojnë drejt spitaleve private në Shkup e Maqedoninë e Veriut, ndërsa në Shqipëri shumë pak ka besim tek sistemi i shëndetësisë publike. Vaj medet, në çfarë halli janë spitalet shqiptare, përderisa politikanët e kanë gojën plot me sintagma të tipit “vlerat euro-integruese”, e të ngjashme!
Kjo është mënyra e vetme se si mund të shprehim respekt ndaj Amerikës, ndaj demokracisë amerikane dhe vlerave të saj të pakrahasueshme, sepse ajo si aleat është jetësisht e interesuar që të ketë shtete me institucione të qëndrueshme shqiptare në Ballkan. Gjithsesi, se edhe për shkak të investimit të madh politik dhe diplomatik që kanë bërë Shtetet e Bashkuara të Amerikës gjatë gjithë shekullit 20, por edhe për shkak të interesave të saj gjeostrategjike dhe gjeopolitike në Ballkan. Shqiptarët kanë fatin e madh historik që janë pjesë e hartës së interesave amerikane në Ballkan.
Mbase më 2020 duhet ta kuptojmë se as politika dhe as ndërtimi i shteteve dhe përforcimi i demokracisë përfaqësuese dhe liberale nuk bëhet dot me këngë. Qoftë, edhe kënga “Mbahu nënë mos ke frikë, se ke djemtë në Amerikë”!
***(Marrë nga Shenja)
