Maqedonia humbet rreth 4,000 jetë çdo vit si pasojë e pirjes së duhanit ose produkteve të duhanit. Numri i duhanpirësve aktivë në vend është 40.4 përqind, dhe vetëm pesë përqind e duhanpirësve kanë arritur ta lënë duhanin vitet e fundit, sipas një studimi të Institutit të Shëndetit Publik, transmeton Portalb.mk.
Sipas të dhënave nga Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH), 40 përqind e të rinjve në Maqedoni në moshën 14 vjeç tashmë pinë duhan, megjithëse ligji ndalon shitjen e cigareve te të miturit. Përqindja e popullsisë që përdor duhan e vendos Maqedoninë midis vendeve me shkallët më të larta të duhanpirësve aktivë.
Në dëgjesën publike të sotme me temën “Mbrojtja e fëmijëve dhe të rinjve nga efektet dhe pasojat e dëmshme të pirjes së duhanit”, të organizuar nga Komisioni i Shëndetësisë, ekspertët paralajmëruan për shkallët alarmante të pirjes së duhanit tek të rinjtë dhe nevojën për veprime urgjente në nivel kombëtar.
“Kemi një ligj sipas të cilit pirja e duhanit është e ndaluar në institucionet shëndetësore, kafene, restorante. Kur dalim nga kafenetë dhe restorantet, nuhasim cigare, sepse ka kuazi-tarraca ku mund të pish duhan”, tha dr.Gligor Tofoski, specialist, obstetër.
Diskutimi theksoi se pirja e duhanit pasiv, si dhe përdorimi i cigareve elektronike, shkaktojnë rreziqe serioze për shëndetin, veçanërisht tek fëmijët dhe të rinjtë, sistemi kardiovaskular i të cilëve është ende në zhvillim e sipër. Kardiologia Sasha Qaeva Atanasova theksoi se edhe ekspozimi afatshkurtër ndaj tymit të duhanit çon në inflamacion të murit të enëve të gjakut dhe rrezik në rritje të sëmundjeve koronare të zemrës dhe goditjes në tru.
“Përqindja e popullsisë që përdor duhan e vendos Maqedoninë midis vendeve me shkallën më të lartë të duhanpirësve aktivë. Sipas hulumtimit nga Instituti i Shëndetit Publik, numri i duhanpirësve aktivë në vend është 40.4 përqind, ose vetëm pesë përqind kanë arritur të lënë duhanin vitet e fundit. Mesatarisht, një duhanpirës aktiv konsumon deri në 18 cigare në ditë. Është shqetësuese që fëmijët dhe të rinjtë janë të ekspozuar ndaj tymit të duhanit në shtëpi dhe hapësira publike gjatë një periudhe kur sistemi i tyre kardiovaskular është në zhvillim e sipër, gjë që krijon dëmtime të përhershme dhe rrit rrezikun e sëmundjeve kardiovaskulare në moshë të re. Ekspozimi ndaj tymit pasiv të duhanit mbart rrezik të konsiderueshëm kardiovaskular”, tha dr. Qaeva Atanasova.
Drejtori i Përgjithshëm i Fondit të Sigurimeve Shëndetësore, Sasho Klekovski, theksoi se Maqedonia humbet rreth 4,000 jetë çdo vit si pasojë e pirjes së duhanit.
“Shtatë nga dhjetë përdorues të duhanit e fillojnë kur janë të mitur. Vetëm pesë përqind arrijnë të heqin qafe varësinë. Pirja e duhanit rrit rrezikun e sëmundjeve kardiovaskulare dhe krijon paqëndrueshmëri afatgjatë të sigurimit shëndetësor”, theksoi Klekovski.
Kardiologu Sashko Kedev tha se ndoshta ekziston sinjal alarmues se ekziston një rrezik dukshëm i rritur i vdekjes së papritur tek të rinjtë pa asnjë shpjegim, vdekje e papritur tek një person i ri që lidhet me cigaret elektronike. Prandaj, theksoi dr. Kedev, nuk duhet të lejojmë veten të mos mbrojmë pjesën tonë më të re të popullsisë.
“Një aspekt i dytë që është shumë i rëndësishëm është se pirja e duhanit pasiv, nuk po flasim për pirjen e duhanit konvencional, që është sqaruar, është gjithashtu e lidhur ndjeshëm me pasojat, sepse ai tym, ato aerosole nga cigaret elektronike përmbajnë grimca ultra të imëta, nikotinë në përqendrime të paparashikueshme, metale të rënda, aldehide toksike dhe nuk ka dilemë se nuk duhet të jemi viktima të së drejtës së dikujt për të pirë cigare elektronike, dhe të rrezikojmë shëndetin e popullsisë së re në veçanti, por edhe të të gjithëve të tjerë. Me shumë mundësi, në këtë proces, autoritetet shëndetësore do të jenë nën një presion të madh. Qeveria do të jetë nën një presion të madh. Rreziqet janë të mëdha, ajo industri është shumë e fortë. Komuniteti i biznesit që mbështet atë industri është shumë me ndikim midis autoriteteve shëndetësore, në Qeveri dhe në Parlament. Ne duhet t’u japim atyre një mbështetje të madhe në këtë, do të thoja akt shumë heroik dhe akt të tyre për të miratuar dhe zbatuar këtë ligj”, tha dr. Kedev.
Nga aspektet ligjore, sqaroi ai, do të sulmohemi pjesërisht në aspektin e kufizimit të lirive dhe të drejtave të zgjedhjes së duhanpirësve.
“Kjo është e drejtë, u tha me shumë argumente, se të gjithë kanë mundësinë të ruajnë atë liri dhe të drejtën për të zgjedhur. Megjithatë, e drejta për të zgjedhur dhe liria shoqërohen me përgjegjësi. Nuk ka liri pa përgjegjësi. Nuk po flasim për përgjegjësi personale, kjo është e drejta e çdo duhanpirësi, por po flasim për përgjegjësi ndaj të tjerëve, sepse aty ku mbaron liria dhe e drejta për të zgjedhur, fillon shëndeti i një të riu”, shtoi Kedev.
Kujtojmë se në Ditën Botërore pa Duhan, përfaqësues të autoriteteve tona shëndetësore, si dhe përfaqësues të Organizatës Botërore të Shëndetësisë, Kombeve të Bashkuara dhe UNICEF-it, gjithashtu thanë se shtatë nga 10 duhanpirës kanë filluar të pinë duhan deri në moshën 21 vjeç, kështu që përpjekjet dhe aktivitetet e vendit u tha se duhet të përqendrohen te të rinjtë dhe fëmijët.
