Ajo që është e habitshme është se tema e krimit dhe sigurisë nuk duket se zë një vend të spikatur në planet në tërësi e bile në Kosovë asesi – kjo nuk duket të jetë në plan të parë si një problem shoqëror që meriton vëmendjen e shoqërisë tonë si prioritare. Kjo vjen pas zbritjes në shkallën e problemeve të mëdha sociale, siç perceptohen nga popullsia. Krimi dhe siguria renditen jashtë 5 vendeve të para, me vetëm 47 përqind të qytetarëve që e shohin këtë si problemin kryesor. ‘Normat dhe vlerat’, imigracioni dhe integrimi, ekonomia, mjedisi dhe kujdesi shëndetësor shënojnë rezultate më të larta, sipas Anketës së vazhdueshme të perspektivave të qytetarëve nga zyra e Planifikimit Social dhe Kulturor.
Rënia e rëndësisë së krimit dhe sigurisë në mënyrë të kuptueshme vjen pas rënies afatgjatë të krimit.Duke thënë këtë, në lidhje me prioritetin e reduktuar për krimin dhe pasigurinë, mund të thuhet se ka fusha ku ka një marrëveshje të gjerë kur bëhet fjalë për krimin dhe (pa)sigurinë. Shumica e partive besojnë se duhet të ketë më shumë policë, veçanërisht në lagje, ndonjëherë të plotësuar nga vullnetarë ose oficerë të zbatimit të ligjit. Përveç kësaj, ata duan më shumë fokus në çështje të tilla si krimi kibernetik, diskriminimi dhe racizmi. Dhe lufta kundër trafikimit të drogës meriton gjithashtu një nxitje. Edhe pse vjedhjet, vandalizmi dhe dhuna kanë rënë ndjeshëm, palët (me sa duket) nuk e kanë marrë në konsideratë zhvendosjen e kapaciteteve policore në zonat që kërkojnë vëmendje shtesë. Ata thjesht kërkojnë më shumë oficerë.
Nuk është e papritur që shumë parti duan vëmendje shtesë për të luftuar dhunën – kjo rrjedh nga intoleranca sociale gjithnjë e në rritje ndaj sjelljes agresive. Megjithatë, palët po përqendrohen në aspekte të ndryshme. Për shembull, një parti beson se duhet të trajtohet kryesisht “mbeturinat e rrugës”, ndërsa të tjerat përmendin konkretisht dhunën seksuale, dhunën në familje, agresionin ndaj njerëzve me detyrë publike (si personeli i ambulancës, oficerët e policisë dhe të tjerë të punësuar nga qeveria), ose kërcënimet dhe nxitjen e urrejtjes. Duket se është e ditur botërisht se duhet të ketë bashkëpunim të mirë ose më të madh midis agjencive të ndryshme në luftën kundër krimit. Pothuajse një derë e hapur.
Megjithatë, duket se ka një ndryshim në theksim. Roli i kryetarit të bashkisë dhe i ligjit administrativ në bashkëpunim duhet të forcohet, se qasja administrative ka shkuar shumë larg dhe duhet të kufizohet në favor të qasjes penale. Ekziston gjithashtu një ndryshim në lidhje me bashkëpunimin ndërkombëtar (në rregull, më shumë), ndërsa ta kufizojë këtë në minimum.Fakti që partitë e krishtera përdorin shumë fjalë për politikën e tyre të sigurisë është kryesisht për shkak të pikëpamjeve të tyre mbi “veset”: drogën, prostitucionin, pornografinë dhe bixhozin, shkojnë më larg në refuzimin e tyre të këtyre mëkateve, por edhe është në atë kamp. Palët e tjera besojnë se në rastin më të mirë duhet të adresohen vetëm abuzimet në ato fusha, siç janë situatat e shfrytëzimit. Është e parashikueshme që partitë do të duan gjithashtu të ndalojnë përsëri përdorimin e drogave të lehta, duke përfshirë edhe heqjen e kafeneve, ku partitë e krahut të majtë janë në favor të rregullimit dhe legalizimit.Sidomos në anën e djathtë të spektrit politik, bëhet fjalë për represion.
Në trajtimin e çështjeve penale, reflekset tradicionale mbeten të paprekura. Sidomos në anën e djathtë të spektrit politik, ka një fokus te represioni: detyrimi për të ndjekur penalisht, dënime më të rënda, asnjë ose më pak shërbim komunitar, pak hapësirë për falje dhe lirim me kusht. Në qendër dhe në të majtë të spektrit politik sigurisht që ka një nevojë më të madhe për ndëshkim, por më pas për fenomene specifike. Të tilla si format e diskriminimit, dhunës dhe trafikimit të drogës. Dhe ka më shumë hapësirë atje për qasje të ndryshme, të tilla si parandalimi i delinkuencës së të miturve, subvencionimi i masave parandaluese që synojnë të moshuarit, më shumë drejtësi restauruese, sanksione alternative për ata më pak të pasur dhe dënime edukative të përshtatura, duke përfshirë rastet e diskriminimit dhe konfiskimit të përfitimeve pa dënim.Duke marrë parasysh gjithçka, programet nuk ofrojnë ndonjë surprizë. Me sa duket, është politikisht korrekte të kërkohet më shumë angazhim dhe kapacitet për të luftuar krimin dhe pasigurinë. Por përndryshe ka vetëm ndryshime në thekse, me reflekset e parashikueshme të dukshme përgjatë vijës djathtas/konservatore – majtas/progresive.
