Gazetari veteran i BBC-së për çështjet ndërkombëtare, John Simpson, thotë se viti 2025 është më shqetësuesi që ka përjetuar në gati gjashtë dekada raportimi nga zonat e konfliktit, për shkak të përmasave dhe pasojave gjeopolitike të luftërave që po zhvillohen njëkohësisht.
Simpson, i cili ka raportuar mbi më shumë se 40 luftëra që nga vitet 1960, paralajmëron se konflikti në Ukrainë rrezikon të shndërrohet në një përplasje shumë më të gjerë globale. Ai i referohet edhe paralajmërimit të presidentit ukrainas Volodymyr Zelensky, sipas të cilit lufta aktuale mund të përshkallëzohet në një konflikt botëror.
Sipas tij, dallimi kryesor i vitit 2025 nga krizat e mëparshme është se për herë të parë pas Luftës së Dytë Botërore po vihet seriozisht në pikëpyetje rendi strategjik perëndimor dhe roli garantues i Shteteve të Bashkuara në Evropë.
Tre luftëra, një krizë globale
Simpson thekson se viti 2025 është shënuar nga tre konflikte madhore: lufta në Ukrainë, lufta në Gaza dhe lufta civile në Sudan. Në Ukrainë, sipas OKB-së, mijëra civilë kanë humbur jetën që nga nisja e pushtimit rus.
Në Gaza, numri i viktimave palestineze ka arritur shifra shumë të larta pas ofensivës izraelite, ndërsa në Sudan luftimet mes fraksioneve ushtarake kanë shkaktuar një nga krizat humanitare më të rënda në botë, me miliona të zhvendosur.
Megjithatë, Simpson argumenton se, pavarësisht tragjedive në Lindjen e Mesme dhe Afrikë, lufta në Ukrainë është në një nivel tjetër, sepse përfshin drejtpërdrejt një fuqi të madhe ushtarake që ka pushtuar një shtet sovran evropian dhe sfidon hapur arkitekturën e sigurisë ndërkombëtare.
Rusia, NATO dhe pasiguria amerikane
Gazetari i BBC-së vë në dukje se Rusia jo vetëm që po vazhdon luftën në Ukrainë, por po teston edhe qëndrueshmërinë e NATO-s përmes veprimeve hibride, përfshirë sulme kibernetike dhe presion strategjik ndaj vendeve perëndimore.
Ai kujton se presidenti rus Vladimir Putin ka mohuar synimet për luftë me Evropën, por njëkohësisht ka deklaruar se Rusia është e gatshme të veprojë “menjëherë” nëse provokohet.
Një element kyç shqetësimi, sipas Simpson, është ndryshimi i qëndrimit amerikan. Administrata Trump ka shfaqur hapur skepticizëm ndaj mbrojtjes së Evropës dhe ka sinjalizuar një kthesë drejt izolacionizmit. Kjo, sipas tij, i jep Moskës një avantazh strategjik dhe e dobëson ndjeshëm sigurinë evropiane.
Kina dhe Tajvani
Në analizën e tij, Simpson ndalet edhe te Kina, duke paralajmëruar se ambicia e presidentit Xi Jinping për Tajvanin mbetet një faktor potencialisht destabilizues në vitet në vijim.
Edhe pse retorika kineze është më e përmbajtur kohët e fundit, përgatitjet ushtarake dhe presioni politik sugjerojnë se Azia Lindore mund të kthehet në një tjetër vatër krize globale.
Rreziku i një bote më të paqëndrueshme
Në përfundim, John Simpson argumenton se rreziku i një Lufte të Tretë Botërore nuk do të shfaqet domosdoshmërisht si një përplasje e drejtpërdrejtë bërthamore, por si një seri manovrash diplomatike, ushtarake dhe politike që favorizojnë regjimet autokratike dhe dobësojnë aleancat perëndimore.
“Procesi tashmë ka nisur,” paralajmëron ai, duke e cilësuar perspektivën për Evropën dhe rendin ndërkombëtar si tejet të zymtë.
