Pothuajse të gjithë 2 milionë banorët e Gazës jetojnë në zona të kontrolluara nga Hamasi, i cili mori kontrollin e territorit nga Autoriteti Palestinez (PA) i Presidentit Mahmoud Abbas dhe Lëvizja e tij Fatah në vitin 2007.
Nga rregullimi i çmimit të pulës deri te vendosja e tarifave për cigaret, Hamasi po synon të zgjerojë kontrollin mbi Gazën, ndërsa planet e SHBA-së për të ardhmen e saj po marrin formë ngadalë, thonë banorët e Gazës, duke shtuar dyshimet e rivalëve nëse grupi militant palestinez do të heqë dorë nga autoriteti siç është premtuar.
Pas fillimit të armëpushimit muajin e kaluar, Hamasi ka vendosur me shpejtësi kontrollin e tij mbi zonat nga të cilat Izraeli është tërhequr duke vrarë dhjetëra palestinezë që i akuzonte për bashkëpunim me
Izraelin, vjedhje ose krime të tjera. Fuqitë e huaja kërkojnë që grupi të çarmatoset dhe të largohet nga qeveria, por ende nuk kanë rënë dakord se kush do t’i zëvendësojë ata.
Tani, banorët e Gazës thonë se po e ndiejnë gjithnjë e më shumë kontrollin e Hamasit në mënyra të tjera. Autoritetet monitorojnë gjithçka që hyn në zonat e Gazës të mbajtura nga Hamasi, duke vendosur tarifa për disa mallra të importuara privatisht, duke përfshirë karburantin, si dhe cigaret, dhe duke gjobitur tregtarët që shihen se po mbingarkojnë mallrat, sipas 10 banorëve të Gazës, tre prej të cilëve tregtarë me njohuri të drejtpërdrejtë.
Ismail Al-Thawabta, kreu i zyrës së medias së qeverisë së Hamasit, ka thënë se llogaritë e Hamasit që taksojnë cigaret dhe karburantin ishin të pasakta, duke mohuar se qeveria po rriste ndonjë taksë.
Autoritetet po kryejnë vetëm detyra urgjente humanitare dhe administrative, ndërsa bëjnë “përpjekje të mëdha” për të kontrolluar çmimet, ka thënë Thaëabta. Ai ka përsërityr gatishmërinë e Hamasit për t’ia dorëzuar pushtetin një administrate të re teknokratike, duke thënë se synonte të shmangte kaosin në Gazë.
“Qëllimi ynë është që tranzicioni të ecë pa probleme”, ka thënë ai.
Hatem Abu Dalal, pronar i një qendre tregtare në Gazë, ka thënë se çmimet janë të larta sepse nuk po hynin mjaftueshëm mallra në Gaza. Përfaqësuesit e qeverisë po përpiqen të vendosin rregull në ekonomi – duke vizituar përreth, duke kontrolluar mallrat dhe duke vendosur çmimet, ka hënë ai.
Mohammed Khalifa, i cili po bënte pazar në zonën Nuseirat të Gazës qendrore, ka thënë se çmimet po ndryshonin vazhdimisht pavarësisht përpjekjeve për t’i rregulluar ato.
“Çmimet janë të larta. Nuk ka të ardhura, rrethanat janë të vështira, jeta është e vështirë dhe dimri po vjen”, ka thënë ai.
Plani i presidentit të SHBA-së, Donald Trump, për Gazën siguroi një armëpushim më 10 tetor dhe lirimin e pengjeve të fundit të gjalla të kapura gjatë sulmeve të udhëhequra nga Hamasi më 7 tetor 2023 ndaj Izraelit.
Plani kërkon krijimin e një autoriteti kalimtar, vendosjen e një force shumëkombëshe sigurie, çarmatimin e Hamasit dhe fillimin e rindërtimit.
Por Reuters, duke cituar burime të shumta, raportoi këtë javë se ndarja de facto e Gazës dukej gjithnjë e më e mundshme, pasi forcat izraelite janë ende të vendosura në më shumë se gjysmën e territorit dhe përpjekjet për të çuar përpara planin duken të dobëta.
Pothuajse të gjithë 2 milionë banorët e Gazës jetojnë në zona të kontrolluara nga Hamasi, i cili mori kontrollin e territorit nga Autoriteti Palestinez (PA) i Presidentit Mahmoud Abbas dhe Lëvizja e tij Fatah në vitin 2007.
Ghaith al-Omari, një bashkëpunëtor i lartë në Institutin e Uashingtonit, ka thënë se veprimet e Hamasit synonin t’u tregonin banorëve të Gazës dhe fuqive të huaja se grupi nuk mund të anashkalohet.
“Sa më gjatë që pret bashkësia ndërkombëtare, aq më i fortifikuar bëhet Hamasi”, ka thënë Omari.
I pyetur për koment mbi rrëfimet e banorëve të Gazës për vendosjen e tarifave për disa mallra nga Hamasi, ndër aktivitete të tjera të raportuara, një zëdhënës i Departamentit të Shtetit të SHBA-së ka thënë se “kjo është arsyeja pse Hamasi nuk mund dhe nuk do të qeverisë në Gazë”.
“Një qeveri e re në Gazë mund të formohet sapo Kombet e Bashkuara të miratojnë planin e Trumpit”, ka thënë zëdhënësi, duke shtuar se është bërë përparim drejt formimit të forcës shumëkombëshe.
Autoriteti Palestinz po bën presion për të pasur një rol në qeverinë e re të Gazës, megjithëse Izraeli e ka hedhur poshtë idenë që ajo të drejtojë përsëri Gazën. Fatah dhe Hamasi janë në mosmarrëveshje se si duhet të formohet organi i ri qeverisës.
Munther al-Hayek, një zëdhënës i Fatahut në Gazë, ka thënë se veprimet e Hamasit “japin një tregues të qartë se Hamasi dëshiron të vazhdojë të qeverisë”.
Në zonat e mbajtura nga Izraeli, grupet e vogla palestineze që kundërshtojnë Hamasin kanë një pikëmbështetje, një sfidë e vazhdueshme për të.
Banorët e Gazës vazhdojnë të përballen me kushte të tmerrshme, megjithëse që nga armëpushimi kanë mbërritur më shumë ndihma.
Një importues i lartë ushqimesh nga Gaza ka thënë se Hamasi nuk ishte rikthyer në një politikë të plotë taksimi, por ata “shohin dhe regjistrojnë gjithçka”.
Ata monitorojnë gjithçka që hyn, me pika kontrolli përgjatë rrugëve, dhe ndalojnë kamionë dhe marrin në pyetje shoferët, ka shtuar ai, duke refuzuar të identifikohej. Manipuluesit e çmimeve gjobiten, gjë që ndihmon në uljen e disa çmimeve, por ato janë ende shumë më të larta se para fillimit të luftës dhe njerëzit ankohen se nuk kanë para.
Qeveria e Hamasit në Gazë punësoi deri në 50,000 njerëz, përfshirë policë, para luftës. Thaëabta ka thënë se mijëra prej tyre u vranë dhe ata që mbetën ishin gati të vazhdonin të punonin nën një administratë të re.
Autoritetet e Hamasit vazhduan t’u paguanin paga gjatë luftës, megjithëse ajo i uli më të lartat, duke standardizuar pagat në 470 dollarë në muaj, kanë thënë burime të Hamasit dhe ekonomistë të njohur me çështjen.
