Shkruan: Xhevdet Mazrekaj
Grenelli sërish në hije: Pezullimi i Dialogut, ndarja e Kosovës dhe tradhtia e elitave shqiptare
Ndarja e Kosovës nuk është ide e re. Ajo është projekt i vjetër i Serbisë, i ndërtuar si strategji shtetërore dhe i mbajtur gjallë për më shumë se tri dekada. Që nga akademiku nacionalist Dobrica Qosiq, i cili në fillim të viteve 2000 publikoi libra ku propagandonte ndarjen si “kompromis historik”, e deri te Aleksandar Vuçiq, i cili në vitet 2017–2018 foli hapur për “përcaktimin e kufijve”, Serbia kurrë nuk e ka fshehur ambicien e saj për ta ndarë Kosovën.
Ky plan nuk është një fantazi intelektualësh, por një doktrinë shtetërore serbo-ruse: të ndalet konsolidimi i Kosovës, të mbahet veriu jashtë kontrollit të Prishtinës dhe të shitet ndarja si “kompromis i drejtë”.
Kur politikanët shqiptarë u bënë pjesë e lojës
Rreziku më i madh për Kosovën nuk ka qenë vetëm Serbia, por momenti kur disa politikanë shqiptarë u bënë pjesë e lojës serbe. Ish-presidenti Hashim Thaçi pranoi publikisht të diskutonte ndarjen e territorit. Në Tiranë, sipas dëshmive të Sonja Biserkos, u gjet edhe një udhëheqës i lartë shqiptar i gatshëm të fliste me Vuçiqin për ndarjen e Kosovës.
Kjo nuk ishte më vetëm ide serbe – ishte bërë plan i përbashkët, ku elitat shqiptare ofruan legjitimitet për projektin e Beogradit. Ish-kryeministri Ramush Haradinaj ka paralajmëruar për ekzistencën e këtij plani dhe për bashkëpunimin e hapur mes Vuçiqit, Thaçit dhe një pjese të udhëheqjes shqiptare.
Rama dhe ndihma serbo-ruse
Nuk është e rastësishme që Edi Rama erdhi në pushtet me një mbështetje të fuqishme ndërkombëtare, ku sipas shumë analizave u përfshinë edhe interesa serbo-ruse. Qëllimi ishte i qartë: të vendosej një qeveri në Tiranë e gatshme të shtynte përpara projektin e ndarjes së Kosovës dhe më pas ta mbulonte atë me petkun e “bashkëpunimit rajonal”.
Thaçi dhe Putini – ndarja si precedent për Krimenë
Po aq domethënëse janë edhe takimet e Hashim Thaçit me Vladimir Putinin. Këto kontakte nuk ishin protokollare: ato lidhen me përpjekjet që së pari të ndodhte ndarja e Kosovës, e më pas Putini ta përdorte si precedent për të justifikuar aneksimin e Krimesë dhe projekte të tjera agresive në hapësirën post-sovjetike.
Pra, ndarja e Kosovës nuk ishte vetëm çështje ballkanike, por pjesë e një loje më të madhe gjeopolitike, ku Rusia e shihte si instrument për të shkelur rendin ndërkombëtar.
Ballkani i Hapur – fasadë për “Botën Serbe”
Serbia nuk e ndau Kosovën me tanke, por tentoi ta bënte me projekte rajonale. “Mini Shengen” i vitit 2019, i riemërtuar më pas “Ballkani i Hapur”, ishte fazë tjetër e së njëjtës strategji: të krijohej një realitet i ri ku Kosova trajtohej si “krahinë e Serbisë” e jo si shtet i pavarur.
Fakti që Rama u rreshtua në këtë nismë pa e pasur Kosovën në tavolinë ishte një goditje e rëndë politike. Kjo iniciativë dështoi, por dëmi i saj mbeti: i dha Serbisë hapësirë të shiste veten si “lidere rajonale”, ndërsa Kosovën e paraqiti si pengesë.
Pezullimi i Dialogut Strategjik dhe hija e Grenellit
Pezullimi i Dialogut Strategjik mes SHBA-së dhe Kosovës ka ngritur shumë dyshime në Prishtinë. Shumë qytetarë besojnë se pas këtij vendimi qëndron Richard Grenell, i njohur si përfaqësues i hapur i interesave serbe. Kujtohet se pikërisht Grenelli, pesë vite më parë, bashkë me opozitën e asaj kohe, rrëzoi qeverinë Kurti për shkak të refuzimit të projektit të “Mini Shengenit” apo “Ballkanit të Hapur”.
Kjo ndjenjë dyshimi është shtuar edhe më shumë nga fakti se ambasada amerikane në Kosovë prej kohësh nuk ka ambasador të rregullt, por vetëm një të dërguar. Për më tepër, tre liderët opozitarë janë thirrur së fundmi në një takim në ambasadë dhe, pas përfundimit, deklaruan se “nuk mund të prononcohen për përmbajtjen e bisedimeve”. Kjo heshtje ka ushqyer bindjen se po përgatitet një skenar i ngjashëm me atë të vitit 2020 – me një Kosovë të lënë në pasiguri, ndërsa Serbia përfiton nga çdo dobësi.
Pse ndarja është ende rrezik real
Edhe pse Gjermania e Merkelit e bllokoi një marrëveshje të dakorduar mes Vuçiqit dhe Thaçit, kjo nuk do të thotë se Serbia ka hequr dorë. Përkundrazi, ndarja është karta rezervë që Beogradi e hedh në tryezë sa herë dialogu hyn në krizë. Kjo është arma politike e Serbisë, e mbështetur nga dobësia, paaftësia dhe në disa raste tradhtia e elitave shqiptare.
Përfundim editorial
Kosova nuk ka luksin të luajë më me kufijtë e saj. Çdo debat për ndarje është fitore e Serbisë dhe humbje e Kosovës. Serbia nuk e fsheh projektin e saj – ajo vetëm pret momentin e duhur. Përballë kësaj loje, përgjegjësia e elitës politike shqiptare është e madhe: të mos bëhen kurrë më pjesë e planeve të Serbisë dhe Rusisë, as në tavolina të mbyllura, as në nisma rajonale të maskuara.
Kosova nuk duhet të hyjë më në kurthet e Beogradit. Asnjë centimetër territor nuk është për pazare. Sovraniteti nuk është temë për kompromis – është themeli i shtetit.
