Kryeqytetin e Maqedonisë e ndajnë rreth 20 km në jug të kufirit me Kosovën. Magjistralja e Adriatikut sot është përplot me gropa dhe gunga, me sinjalizim të vjetruar të trafikut dhe gardhet mbrojtës në rrugë, si dhe me një tunel të pa ndriçuar në rrugë. Shpejtësia maksimale e automjeteve është 60 deri në 80 kilometra në orë, kështu që duhen 30 minuta për të arritur ato 20 kilometra në vendkalimin kufitar Bllacë. Në anën e tjetër të kufirit, në Kosovë, për një periudhë të njëjtë kohore, arrijmë në Prishtinë përgjatë autostradës së re “Arben Xhaferi”, njofton Meta.mk.
Për dallim nga Kosova, e cila ia doli që për më pak se pesë vjet të ndërtojë gjithë autostradën në gjatësi 65.5 km nga Prishtina deri në kufirin Kosovë-Maqedoni, autoritetet e Maqedonisë së Veriut tashmë dy dekada janë duke e planifikuar ndërtimin e një autostrade 12.5 km në vendkalimin kufitar Bllacë deri te qarkorja rreth Shkupit, por assesi nuk po fillojnë ta ndërtojnë atë në terren.
Nga Ndërmarrja publike për rrugë shtetërore për Meta.mk theksojnë që qeveria e mëparshme në vitin 2017 kishin trashëguar vetëm një studim të fizibilitetit me variante financiare për ndërtimin e autostradës Shkup-Bllacë. Dokumentacioni i projektit për këtë segment është përgatitur në vitin 2002. Megjithatë, në trasenë e hartuar në vitin 2002 ndërkohë janë shfaqur objekte të reja dhe është shfaqur nevoja për të miratuar standarde dhe norma evropiane për projektim të tuneleve, urave dhe segmenteve të tjera të autostradës. Për shkak të kësaj, thonë nga NP për rrugë shtetërore, gjëja e parë që është dashur të bëhej projektimi i serishëm i autostradës.
Gropat nëpër të cilat aktualisht vozitet në rrugën Shkup – Bllacë
Nga viti 2017 e deri më sot, ka filluar projektimi i ri, duke e ndarë autostradën në dy faza. Konsorciumi “IPf7” është zgjedhur për të përgatitur dokumentacionin e plotë për të dy fazat. Qeveria aktuale në janar këtë vit e nënshkroi kontratën me vlerë 10,16 milionë euro për ndërtimin e dy kilometrave të parë të autostradës, në seksionin nga vendkalimi kufitar “Bllacë” në kryqëzimin “Bllacë”. Makineritë për ndërtimin e kësaj pjese të trasesë do të fillojnë të punojnë në mars.
Shpronësimi i tokës nëpër të cilën kalon traseja për fazën e parë tashmë ka filluar, dokumentacioni është dorëzuar te Avokati i shtetit, ndërsa propozimet e shpronësimit janë dërguar në Drejtorinë për çështje pronësore-juridike dhe tashmë janë planifikuar biseda me pronarët sipas propozimeve të parashtruara.
Për 10 km të mbetur të autostradës Shkup-Bllacë, deri më tani është përgatitur zgjidhja ideore, ndërsa projekti themelor për fazën e dytë do të bëhet gati në tremujorin e parë të vitit 2021. NP rrugët shtetërore thonë se fondet e nevojshme për ndërtimin e fazës së dytë tashmë janë siguruar, ndërsa punimet ndërtimore do të fillojnë që në vjeshtën e vitit 2021.
Ekspertët përmbahen nga projektimi i sërishëm
Derisa autoritetet shtetërore janë të kënaqur me zgjedhjen për projektim të serishëm të trasesë, për ekspertët është i pakuptueshëm vendimi që të hartohet për të dytën herë dokument ri i projektit, për tërë seksionin e autostradës. Profesoresha për projektim në trafik, Jasmina Bunevska – Talevska, nga Fakulteti teknik në Manastir, thotë se mund të bëhen ndryshime në projektin ekzistues dhe beson se nuk ka pas nevojë për të bërë riprojektim i plotësisht i tërë trasesë.
Gardhet mbrojtëse gjatë gjithë rrugës për në vendkalimin kufitar Bllacë janë në gjendje të mjerë
Për nevojat e këtij teksti, profesoresha ka realizuar edhe një sondazh të ekspertëve – profesorë të pensionuar nga vendi dhe rajoni, nëse dhe cili prej tyre është konsultuar në lidhje me dokumentacionin e projektit për autostradën Shkup – Bllacë.
“Askush nga ne nuk është i përfshirë në përgatitjen e dokumentacionit të ri të projektit, kështu që unë nuk mund të përgjigjem me siguri cilat janë arsyet kryesore për përgatitjen e dokumentacionit të projektit për të gjithë seksionin e autostradës”, theksoi Bunevska – Talevska.
Edhe të kishin gjetur ndërkohë zgjidhje më të mira në trasenë për autostradën e ardhshme, thekson ajo, atëherë ka mund të bëhej riprojektim, por vetëm për ato pjesë për të cilat do të konstatohej se ka nevojë.
Ajo shton se baza për vendosjen e një rruge është përgatitja e raporteve për karakteristikat inxhinierike – gjeologjike dhe gjeoteknike me analizë për materialin e përdorur. Nëse elaboratet dhe projektet e tilla janë të përgatitur, rishikuar dhe të pranuar dhe nëse në periudhën që ka kaluar nuk ka njohuri për çrregullime gjeologjike, atëherë me dokumentacion të plotë të projektit mund do të mund fillonte edhe ndërtimi në terren.
Bizneset kërkojnë shkurtim të afateve për ndërtim
Ashtu si ekspertët, biznesmenët ankohen për vonesën në ndërtimin e autostradës Shkup-Bllacë.
“Koha është burimi i vetëm që nuk mund ta blini, edhe atë askund”, thotë profesori i universitetit Taip Jakupi, i cili është edhe zëdhënës i Shoqatës së Biznesmenëve të zonës industriale në Vizbeg.
Ai theksoi se ndërtimi i autostradës Shkup-Bllacë do të zgjasë tepër, por edhe se pikërisht kjo lidhje rrugore do të jetë edhe një mundësi për depërtim ekonomik të produkteve nga Maqedonia në tregun e Kosovës. Sipas të dhënave aktuale, Kosova është i vetmi vend në rajon në territorin e të cilit eksportojmë më shumë produkte tona sesa që importojmë.
Tuneli i pandriçuar para vendkalimit kufitar ”Bllacë”
Magjistralja e Adriatikut, thekson ai, duhet të shndërrohet në Korridorin Pan-Evropian 6, por gjithashtu të mundësojë qasje më të lehtë në transportin rrugor deri në portet në Tivar dhe Durrës.
“Kjo arterie do të mundësojë një dritare tjetër të rëndësishme për në botë, përveç portit të Selanikut, i cili, për hir të së vërtetës, ofron shërbime shumë më të shtrenjta, pa marrë parasysh distancën e zvogëluar nga Durrësi dhe Tivari në disa qytete në veri, si dhe në veriperëndim”, thotë profesori Jakupi nga Shoqata e biznesmenëve të zonës industriale Vizbeg.
Shifrat e tanishme tregojnë se shpeshtësia e automjeteve në rrugën ekzistuese Shkup-Blacë është rritur në mënyrë të vazhdueshme gjatë viteve. Nëse, në vitin 2010, kjo rrugë kishte një trafik mesatar vjetor prej 3,659 automjeteve, që në vitin 2019 në këtë seksion kanë kaluar pothuajse dy herë më shumë, ose 6.959 automjete në ditë, tregojnë numrat e NP për rrugë shtetërore, Rrugët e Maqedonisë. dhe Enti shtetëror i statistikave.
Këto shifra janë frekuenca mesatare e automjeteve në trasenë nga unaza e Shkupit deri në kalimin kufitar “Bllacë”. Pikërisht në këtë seksion parashikohet të ndërtohet autostrada e re Shkup – Bllacë, me gjatësi prej 12.5 km, për çka janë planifikuar të ndahen mbi 110 milionë euro.
Autostradë që përfundon në zonë industriale
Askush nga autoritet nuk e përmend faktin se autostrada Shkup-Bllacë do të duhet të plotësohet me një seksion shtesë, që do të duhet ta ndërtojë Qyteti i Shkupit, në pjesën nga unaza rreth Shkupit deri në Momin Potok.
Ky seksion rrugor i ardhshëm duhet të jetë e gjatë mbi 4 kilometra dhe me të do të duhet të zgjidhet bllokimet e trafikut që janë të pranishme çdo ditë në rrugën Shkup – Bllacë në kryqëzimin e bulevardit “Sllovenia” dhe “Nikolla Karev”. Në Nëntor 2018, Qyteti i Shkupit prezantoi publikisht projektin e studimit të fizibilitetit dhe projektimit për ndërtimin e rrugës magjistrale të re me katër korsi.
Sidoqoftë, zyrtarët e qytetit thonë se ndërtimi i autostradës do të presë, pasi përparësia është adresimi i problemit të kryqëzimeve në Bulevardin “8 Shtatori” me Rrugën “Skupi” dhe bulevardin “Nikolla Karev”, si dhe në kryqëzimin e bulevardit “Nikolla Karev” me bulevardin” Sllovenia “. Dokumentacioni i projektit për këto aktivitete ndërtimore është në përgatitje e do të jetë gati deri në shtator të këtij viti.
“Qyteti është i angazhuar kryesisht në ndërtimin e infrastrukturës në kryqëzimin e bulevardit “Sllovenia”, përkatësisht zgjerimin e bulevardit Nikolla Karev dhe kryqëzimin Momin Potok i cili parashikohet të jetë në formën e një rreth rrotullimi në kat për të mundësuar qarkullim të shpejtë të automjeteve”, thonë për “Meta.mk ”nga Qyteti i Shkupit.
Rruga ekzistuese nga unaza në Momin Potok duhet të zëvendësohet nga një rrugë të re me katër korsi
Vetëm pas përfundimit të këtyre operacioneve, autoritetet e qytetit do të fillojnë ndërtimin e rrugës së re deri te unaza, me çka do të lidhet autostradën e ardhshme Shkup-Bllacë. Zyrtarët e qytetit thonë se nuk e dinë sa do të kushtojë ndërtimi i kësaj rruge, pasi ende nuk është përgatitur projekt themelor. Ata shtojnë se me projektin ideor tashmë është zgjedhur traseja nëpër të cilën do të ndërtohet rruga, e cila ka më së paku nevoja për shpronësim të tokës.
Shoqata e biznesmenëve të zonës industriale “Vizbeg” theksojnë se ato kanë mosmarrëveshje të vogla me Qytetin e Shkupit në lidhje me mundësinë e lidhjes së objekteve industriale të zonës me rrugën e ardhshme.
“Presim që autoritetet e qytetit do të jenë në gjendje të përfshijnë nevojën tonë për të ndërtuar tre rreth rrotullime përmes të cilave rrugët e shërbimeve të cilat kompanitë e zonës i përdorurin dhe të mund të komunikojnë me arteriet kryesore – bulevardin Nikolla Karev”, thonë biznesmenët e kësaj zone industriale.
Dhe ndërsa autostrada Shkup-Blace është para fillimit të ndërtimit, të gjitha palët janë të vetëdijshme se ka shumë punë për të bërë para se të përfundojë projekti në tërësi. NP rrugë shtetërore thekson se 12 kilometrat e autostradës nga vendkalimi kufitar Bllacë deri te unaza do të lëshohet në përdorim deri në fund të vitit 2024. Veç kësaj, autoritetet e qytetit, në bashkëpunim me shtetin, do të duhet të gjejnë fonde për 4 km të mbetura që do të ndërtohen nga unaza deri në hyrjen e Shkupit në Momin Potok.
Dështimi për të shpejtuar ndërtimin e të dy projekteve nga autoritetet shtetërore dhe pushteti vendor do të dëmtojë ekonominë, si dhe qytetarët që po shkatërrojnë automjetet e tyre çdo ditë në rrugën e keqe.
Paralajmërimi i ekspertëve është që autostradë dhe rruga e re duhet të ndërtohen paralelisht, për të shmangur skenarin e ngjashëm aktualisht me të cilin përballet kryeqyteti i Kosovës – që udhëtimi midis Shkupit dhe Prishtinës nëpër autostradë është më i shkurtër se vetë hyrja nga periferia në qendër të qytetit.
