Ndjenjat negative ndaj Bullgarisë kanë rënë me kalimin e viteve, por fqinji lindor ende kryeson listën e “armiqve”. Pse, pavarësisht theksimit të vazhdueshëm të BE-së se ndryshimet kushtetuese janë një hap i detyrueshëm për fillimin e negociatave, qeveria vazhdon të qëndrojë në qëndrimin e saj se nuk do të ketë ndryshime kushtetuese? Është gjithashtu interesante se rreth një e treta e qytetarëve (29 përqind) besojnë se ka burime ose entitete në vend që promovojnë interesat dhe qëndrimet ruse, por pothuajse po aq shumë (24 përqind) nuk e njohin ose nuk besojnë në praninë e ndikimit rus, shkruan Vërtetëmatësi, transmeton Portalb.mk.
Shkruan: Olivera Vojnovska – Stojan Sinadinov
Çështja e ndryshimeve kushtetuese për përfshirjen e bullgarëve në Kushtetutë mbetet e ndjeshme dhe një pjesë e konsiderueshme e publikut nuk e mbështet këtë hap. Shumica e qytetarëve e perceptojnë BE-në si një institucion që vendos kushte komplekse dhe të pafavorshme dhe e konsiderojnë procesin e pranimit si të gjatë dhe të vështirë. Në të njëjtën kohë, një pjesë e madhe e qytetarëve e shohin Bullgarinë si armikun më të madh të Maqedonisë së Veriut dhe Serbinë si mikun më të madh. Kjo rezulton nga Sondazhi i Opinionit Publik i kryer nga agjencia “Indago” në periudhën nga 6 deri më 17 tetor 2025, i cili përfshinte 1,100 të anketuar përmes anketave telefonike.
Çfarë tregoi konkretisht anketa?
Sipas anketës, niveli më i lartë i mospajtimit (51 përqind) është me pikëpamjen se vendi duhet të ndryshojë Kushtetutën sa më shpejt të jetë e mundur në mënyrë që të bëhet anëtar i BE-së. Nivele të larta mospajtimi vërehen gjithashtu me mendimin se vendosja e sanksioneve kundër Rusisë është një politikë e mirë (45 përqind), si dhe me pretendimet se BE-ja së shpejti do të shembet (43 përqind) dhe se një aleancë me Rusinë është më e dobishme sesa me SHBA-në ose BE-në – 43 përqind (Grafiku 15).
Vërehet që deri në 45 përqind e të anketuarve e identifikojnë Bullgarinë si armikun më të madh të Maqedonisë së Veriut (Grafiku 18). Greqia vjen pas saj me -15 përqind dhe Shqipëria me -7 përqind, ndërsa Rusia u përmend nga 6 përqind e të anketuarve. Përqindje të vogla i referohen Kosovës dhe Serbisë – nga 4 përqind secila, Shteteve të Bashkuara me – 2 përqind dhe Kinës me – 1 përqind, ndërsa 9 përqind refuzuan t’i përgjigjen kësaj pyetjeje.
Nga ana tjetër, shumica e të anketuarve e konsiderojnë Serbinë si mikun e tyre më të madh – 40 përqind, e ndjekur nga SHBA-të – 15 përqind, Turqia – 12 përqind dhe Shqipëria – 8 përqind (Grafiku 17).
Këto rezultate në fakt konfirmojnë simpatitë tradicionale ndaj Serbisë dhe Turqisë, në kontrast me rezervat ndaj disa shteteve fqinje anëtare të BE-së.
Është gjithashtu interesante që kur u pyetën nëse ka burime ose subjekte në vend që promovojnë interesat dhe qëndrimet ruse, 29 përqind e të anketuarve u përgjigjën “po”, gjë që tregon se rreth një e treta e qytetarëve besojnë se ekzistojnë ndikime të tilla (Grafiku 14). Për më tepër, 24 përqind u përgjigjën “Jo”, gjë që tregon se një pjesë e publikut nuk e njeh ose nuk beson në praninë e ndikimit rus. Shumica e të anketuarve, 46 përqind, u përgjigjën “Nuk e di”, gjë që tregon pasiguri të konsiderueshme ose informacion të pamjaftueshëm mbi këtë çështje.
“Vërtetmatësi” së fundmi analizoi narrativën pro-ruse të liderit të “Levicës”, Dimitar Apasiev, i cili u shfaq në paradën në Moskë me rastin e 80-vjetorit të fitores ndaj fashizmit. Me atë rast, ai theksoi se “në luftën kundër fashizmit ne ishim të bashkuar dhe se solidariteti është baza e lidhjes sonë historike, të cilën jemi të detyruar ta ruajmë”, megjithëse paqëndrueshmëria bashkëkohore ndërkombëtare, e theksuar nga Apasiev, është prishur për tre vitet e fundit pikërisht nga Rusia, e cila nisi një pushtim ushtarak në shkallë të plotë të Ukrainës më 22 shkurt 2022.
Nga ana tjetër, Presidenti serb Aleksandar Vuçiç shpesh përdor zëvendësimin manipulues të tezave për të shfrytëzuar temën e ekzistencës së supozuar të një “skenar maqedonas” për Serbinë. Ky manipulim mbron strategjinë gjeopolitike të të ashtuquajturës “botë serbe” në rajon, domethënë idenë politike nga mesi i shekullit të 19-të, me të cilën Serbia përpiqet për bashkim gjithë-serb që do të majorizonte edhe kombet e tjera nga Ballkani Perëndimor.
Luhatje në perceptimin e miqve/armiqve
Nëse këto rezultate krahasohen me ato të dy ose tre viteve më parë, pra me ato të viteve 2023 dhe 2022, vërehen luhatje në perceptimin e miqve/armiqve te të anketuarit. Në vitin 2023, 56 përqind e të anketuarve e konsideronin Bullgarinë si armikun më të madh të Maqedonisë, në vitin 2022 pothuajse 50 përqind mendonin kështu, dhe tani 45 përqind. Megjithatë, megjithëse ka pasur një rënie të ndjenjës negative ndaj Bullgarisë gjatë viteve, fqinji lindor ende kryeson listën e “armiqve”.
Nga ana tjetër, një rënie vërehet edhe në përqindjen e të anketuarve që e perceptojnë Serbinë si mikun e tyre më të madh: 66 përqind në vitin 2022, rreth 71 përqind në vitin 2023, dhe sot vetëm 40 përqind. E cila është një rënie mjaft e madhe – mbi 30 përqind, por edhe me një rënie të tillë, Serbia është ende e preferuara midis “miqve”.
Pse shkaktohen këto luhatje?
Cili është ndikimi i trendeve gjeopolitike globale dhe rajonale? A po e humbet e ashtuquajtura “Botë Serbe” aftësinë e saj për të ndikuar në Maqedoninë e Veriut, dhe nga ana tjetër, kemi një status quo sa i përket integrimit evropian? Pse, pavarësisht theksimit të vazhdueshëm nga BE-ja se ndryshimet kushtetuese janë një hap i detyrueshëm për fillimin e negociatave, a vazhdon qeveria (deri para një viti e gjysmë dhe si opozitë) me kokëfortësi në qëndrimin e saj se nuk do të ketë ndryshime kushtetuese?
Zoran Bojarovski, gazetar dhe redaktor i portalit “Racin.mk”, thotë se “dashuria” e maqedonasve për Serbinë dhe rezistenca e tyre ndaj bullgarëve ka një shpjegim, megjithëse si çdo dashuri ose urrejtje, nuk është aq e thjeshtë, domethënë është e ndërlikuar. Sipas tij, një shpjegim është ana “emocionale” e këtyre marrëdhënieve – pothuajse pesë dekadat e jetesës së maqedonasve dhe serbëve në një shtet të përbashkët në të cilin “ngjitësi” kryesor ishte vëllazëria dhe uniteti, krijuan marrëdhënie afërsie dhe besimi, të cilat, këtu, zgjasin edhe pas rënies së Jugosllavisë.
Ai komunitet shpiku dhe përdori të gjitha mjetet për të ushqyer dhe ruajtur atë lidhje emocionale. Matrica ideologjike e atij shteti, kur bëhet fjalë për Maqedoninë, krijoi një mjedis mosbesimi ekstrem ndaj fqinjëve të tjerë të vendit tonë, veçanërisht Bullgarisë dhe Shqipërisë, dhe nuk u përpoqën më shumë me Greqinë, beson Bojarovski.
Ai shton se pasojat e atyre mureve i ndiejmë ende sot.
Aspekti “racional” i këtyre marrëdhënieve është edhe më i ndërlikuar kur bëhet fjalë për qëndrimin e maqedonasve ndaj Bullgarisë, i cili është kryesisht negativ, kryesisht për shkak të keqkuptimeve të pazgjidhura të një pjese serioze të atij vendi në lidhje me gjenezën e kombit maqedonas. Ndërsa ndryshe nga Serbia, e cila shumë kohë më parë, ose me kalimin e kohës, hoqi dorë nga anakronizmat e Serbisë Jugore dhe Banovinës së Vardarit, Bullgaria ende nuk është përballur me frustrimin e saj me Maqedoninë, e cila, siç e interpretojnë ata, është pjesa “romantike” e historisë së tyre. Por që të ekzistojë një marrëdhënie “romantike”, duhen dy, dhe për këtë arsye, përveç një partneri të frustruar në Lindje, duhet të ketë edhe një partner të relaksuar, do të thoja, “të ftohtë” në këtë anë të Deve Bair-it. Vetëm në këtë mënyrë do ta lëmë rivalitetin irracional, të shoqëruar me gjuhë urrejtjeje, në histori, në mënyrë që të fillojmë të kultivojmë marrëdhënie të ngushta partnerësh të barabartë dhe njerëzish që kanë kaq shumë për të ndarë me njëri-tjetrin pa frustrime absurde, analizon Bojarovski.
Dezinformimi rreth mosmarrëveshjes me Bullgarinë: Mucunski mbrohet edhe nga lajmet e rreme
Ndërkohë, Ministri i Punëve të Jashtme dhe Tregtisë së Jashtme Timço Mucunski u mbrojt nga foltorja parlamentare kundër lajmeve të rreme dhe dezinformimit që lidhen me mosmarrëveshjen me Bullgarinë. Në seancën kushtuar pyetjeve parlamentare (18.11.2025), deputeti nga Levica, Rexhep Ismail, e pyeti Ministrin Mucunski mbi çfarë baze u dërguan për censurë tekstet shkollore për klasat e pesta dhe të gjashta në Bullgari, të cilave iu përgjigj i indinjuar (1.33 minuta të videos) se ishte dezinformim dhe lajm i rremë.
Asgjë nuk u dërgua në Sofje për amin. Ky është dezinformim, lajm i rremë. Institucionet tona shtetërore nuk publikuan asgjë, as një libër shkollor dhe as një dokument me aminin e Sofjes. Nuk ka ndodhur një gjë e tillë, tha ministri i jashtëm.
Sipas tij, ne duhet të zhvillojmë një dialog me të gjithë fqinjët tanë dhe duhet të punojmë për mbylljen e të gjitha çështjeve të hapura, por ai theksoi se ata nuk duhet dhe nuk kanë të drejtë ta bëjnë këtë me asnjë çmim dhe në dëm të interesave tona kombëtare.
“E di që do të ishe shumë i lumtur të provosh se teza jote është e saktë dhe se VMRO-DPMNE ka bërë një lëshim. Por rendit një lëshim të një natyre të tillë që është bërë vitin e kaluar”, tha ai, duke shtuar se beson që deputeti nuk është i koordinuar me historianët nga Sofja.
Por lajmi i rremë për të cilin reagoi Ministri Mucunski dhe drejtohej me duar me zemërim nga foltorja parlamentare nuk është i vetmi dezinformim në lidhje me marrëdhëniet me fqinjin tonë lindor.
Vërtetmatësi ka shqyrtuar vazhdimisht postimet në Facebook mbi këtë temë, për shembull, në njërën prej tyre, e cila u përhap gjatë fushatës për zgjedhjet lokale, u pretendua se bojkoti i zgjedhjeve do të sillte edhe anulimin e Marrëveshjes së Fqinjësisë së Mirë me Bullgarinë (dhe Marrëveshjes së Prespës), gjë që sigurisht nuk është e vërtetë. Nëse njerëzit shkojnë në votime në zgjedhjet lokale apo i bojkotojnë ato, nuk ka asnjë efekt në marrëveshjet me Bullgarinë dhe Greqinë, por përkundrazi në zgjedhjen e qytetarëve se kush do t’i qeverisë komunat në të cilat jetojnë. Marrëveshjet ndërkombëtare, nga ana tjetër, prodhojnë detyrime ligjore si për përmbushje ashtu edhe për anulom të marrëveshjeve.
Paralele e papërshtatshme
Në periudhën e kaluar, është përhapur edhe dezinformimi, duke tërhequr një paralele të papërshtatshme midis anëtarësimit të Bullgarisë në BE dhe Paktit Trepalësh. Kështu, një postim propagande pro-rus përshkruan në mënyrë të shtrembëruar vizitën (31 gusht 2025) të Presidentes së Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, në Bullgari dhe fabrikat e saj të armëve.
Postimi thotë se këto armë janë të destinuara për BE-në për një luftë me Rusinë. Megjithatë, këto armë janë për luftën çlirimtare që Ukraina po zhvillon kundër Rusisë, dhe Ukraina i merr ato si ndihmë nga BE-ja, por ato prodhohen edhe për mbrojtjen e vetë BE-së. Postimi hesht për këto detaje, duke krijuar përshtypjen se BE-ja po përgatit një luftë kundër Rusisë, pra një sulm ndaj saj, më shumë rreth kësaj mund të lexoni në këtë përmbledhje.
Një “Deklaratë” e Putinit se “Bullgaria fashiste duhet të ndahet në 3 pjesë” u përhap dhe u shpik në rrjetet sociale. Fragmenti nga deklarata e supozuar që po ndahet nuk ka burim, dhe një kërkim nuk mund të gjejë që Putini të ketë thënë ndonjëherë një gjë të tillë. Arkivat e mediave botërore gjithashtu nuk kanë një “deklaratë” të tillë nga Putini, e cila nëse do të ishte dhënë ndonjëherë në ndonjë kontekst, me siguri do të kishte shkaktuar vëmendjen e mediave botërore. Një deklaratë e tillë do të kishte shkaktuar reagime edhe nga Bullgaria (duke marrë parasysh që Bullgaria është anëtare e Bashkimit Evropian dhe NATO-s), gjë që gjithashtu nuk është rastësi – më shumë rreth kësaj mund të lexoni në këtë përmbledhje.
Dhe çfarë parashikon Marrëveshja me Bullgarinë?
Marrëveshja për Miqësi, Fqinjësi të Mirë dhe Bashkëpunim midis Republikës së Maqedonisë dhe Republikës së Bullgarisë u nënshkrua më 1 gusht 2017 midis Kryeministrave Zoran Zaev dhe Bojko Borisov në Shkup. Marrëveshja përbëhet nga 14 nene që rregullojnë marrëdhëniet ekonomike dhe dypalëshe të dy vendeve, bazuar në të drejtën ndërkombëtare dhe fqinjësinë e mirë. Autoritetet e të dy vendeve angazhohen të krijojnë kushtet e nevojshme ligjore, ekonomike, financiare dhe tregtare për të siguruar lëvizjen më të gjerë të mundshme të mallrave, shërbimeve dhe kapitalit, si dhe për të rritur bashkëpunimin turistik, për të përmirësuar lidhjet e transportit dhe komunikimet midis tyre, duke përfshirë edhe në kuadër të projekteve rajonale të infrastrukturës. Në fushën e trashëgimisë kulturore, të dy vendet angazhohen të nderojnë së bashku ngjarjet dhe personalitetet historike me pëlqim të ndërsjellë. Në fushën e bashkëpunimit në fushat e kulturës, arsimit, shëndetësisë, kujdesit social dhe sportit, parashikohet që një komision i përbashkët ekspertësh shumëdisiplinor për çështje historike dhe arsimore do të krijohet brenda tre muajve nga hyrja në fuqi e Marrëveshjes, i cili do të punojë në përgatitjen e përmbajtjes edukative bazuar në prova historike.
Le të kujtojmë se vetëm pak ditë pas marrjes së detyrës (23 qershor 2024), Kryeministri Hristijan Mickoski deklaroi (më 1 korrik 2024) se Marrëveshja me Bullgarinë mund të “rinegociohej”. Megjithatë, menjëherë erdhi një përgjigje nga Presidenti bullgar Rumen Radev, i cili i tha Mickoskit se Marrëveshja duhet të respektohet dhe zbatohet, dhe jo të rishikohet.
Komenti i Ambasadores së SHBA-së në vend, Angela Ageler, ishte se nuk ka negociata për marrëveshjet që janë bërë tashmë, të cilat ndikojnë në përparimin e vendit drejt BE-së.
BE-ja thotë: Kapeni momentin!
Këto ditë, përfaqësuesit evropianë na kanë thënë edhe një herë të përfundojmë angazhimet që kemi ndërmarrë dhe të bëjmë ndryshime kushtetuese.
Në “Forumin e Zgjerimit të BE-së 2025” që u mbajt këto ditë (18.11.2025) në Bruksel, Ministrja Daneze për Çështjet Evropiane Marie Bjerre, vendi i së cilës mban presidencën e Unionit, kur u pyet për një mesazh për qytetarët maqedonas, theksoi se vendi duhet të përmbushë atë që është rënë dakord, domethënë, të zbatojë ndryshimet kushtetuese në mënyrë që të ecë përpara.
Momentumi është këtu, duhet ta shfrytëzoni momentin dhe të bëni reformat, dhe Maqedonia ende duhet të përmbushë këto reforma. Gjithashtu, ende ekziston një marrëveshje që është nënshkruar, e di që është nënshkruar nga qeveria e mëparshme, por ka një marrëveshje që është nënshkruar dhe pasi ajo zbatohet, atëherë e përmbushni dhe jeni në rrugën tuaj. Dje hapëm një kapitull me Shqipërinë, po mbyllim një kapitull me Malin e Zi muajin tjetër, po ecim përpara, por nuk mund të ecim përpara nëse Maqedonia nuk ecën përpara, tha Bjere. (në minutën 1.17 të fillimit të videos)
Se përparimi në marrëdhëniet me Bullgarinë është veçanërisht i rëndësishëm për të arritur suksese të mëtejshme në procesin e pranimit në BE”, tha Ministri i Jashtëm gjerman Johann Waddeful në një postim në Instagram (19.11.2025) pas takimeve në Shkup me Kryeministrin Mickoski dhe Ministrin e Jashtëm maqedonas Mucunski, si pjesë e turneut të tij në Ballkanin Perëndimor.
Këtu në Shkup, perspektiva e pranimit të ardhshëm në BE është një temë e madhe. Gjermania mbështet Maqedoninë e Veriut në këtë rrugë, jo gjithmonë të lehtë. Maqedonia e Veriut ka arritur shumë tashmë. Tani, përparimi në marrëdhëniet me Bullgarinë është veçanërisht i rëndësishëm për të arritur suksese të mëtejshme në procesin e pranimit”, theksoi ministri gjerman në një postim në Instagram.
Patriotë me bateri
Analisti politik, profesori universitar Mersel Bilali thotë se qeveria aktuale ka pushtuar të gjitha nivelet e pushtetit – legjislativ, ekzekutiv, lokal, media, dhe është në rrugën e saj për të uzurpuar pushtetin gjyqësor. Ai pyet: Po çfarë më pas?! Sipas tij, qeveria nuk ka vullnet për të zhbllokuar procesin e integrimit në BE, madje po bën të kundërtën, kështu që tani, përveç “garancive” për mosbllokimin e mëtejshëm, po kërkon “reciprocitet” për pakicat.
Ai thekson se si shtet, “ne humbëm shumë shanse, dhe pastaj ata na humbën ne”:
Çdo vonesë sjell “interes politik”, dhe ndoshta falimentim! Shteti nuk drejtohet për zgjedhjet e ardhshme, por për brezat e ardhshëm. Bullgarët sillen kështu për të shkaktuar një vetë-bllokim midis nesh, dhe ata po ia dalin mbanë.
Bilalli është i bindur se Maqedonia e Veriut “me një zë kaq të fortë dhe prova të dobëta” mbetet vetëm, dhe po luan seriozisht me të ardhmen e saj:
Është vetëm. Aleati i saj i dëshiruar (Serbia) është në prag të luftës civile, dhe çdo qeveri e ardhshme do të jetë pro-evropiane. Maqedonia, nga ana tjetër, do të mbetet vetëm. Hungaria e Orbanit po dridhet nga inflacioni i lartë, dhe opozitari Peter Magyar po mbush sheshet. “Heroi” Dodik është shitur te amerikanët. Mali i Zi dhe Shqipëria janë në prag të BE-së. Maqedonia në kohë të trazuara ka mbetur pa asnjë aleat të vetëm. Ajo, me një gjuhë të gjatë dhe një dëshirë të shkurtër për ta mbajtur atë midis dhëmbëve, po e shkatërron të ardhmen e saj!
Vijat e kuqe – Mickoski nuk lejon ngacmime, tradhti dhe kapitullim
Kryeministri Mickoski theksoi rreth dhjetë ditë më parë se qëndrimi i Qeverisë është shumë i qartë në lidhje me vijat e kuqe në mosmarrëveshjen me Bullgarinë.
Qëndrimi ynë është shumë i qartë. Të gjithë e dinë se cilat janë vijat e kuqe. Ne i kemi përshkruar ato vija të kuqe shumë herë më parë. Jemi të gatshëm të ulemi dhe të flasim, dhe nuk do të ishte korrekte që askush të presë që kjo Qeveri, ndërsa unë jam Kryeministër, papritmas do të thotë, mirë, ajo për të cilën kemi folur deri më tani nuk vlen, tani do të ulemi dhe do të bëjmë ndryshime kushtetuese. Të paktën ndërsa unë jam Kryeministër, nëse vjen dikush tjetër, le të shtyjë politikë tjetër. Por tradhti dhe kapitullime të tilla ndërsa unë jam Kryeministër nuk do të ndodhin – thotë Mickoski. (nga minuta 10.05 deri në 10.37 të videos)
Ai njoftoi se Qeveria do të bëjë gjithçka që është në fuqinë e saj për të përfunduar detyrat e shtëpisë.
Do të bëjmë gjithçka që është në fuqinë tonë për të përfunduar detyrat e shtëpisë, le të shohim se çfarë do të ndodhë atëherë. Sepse 8 vjet më parë, kur po ndryshonim emrat dhe mbiemrat tanë, na thanë se ishim në krye dhe se nëse i ndryshonim emrat dhe mbiemrat tanë, do të ishim në BE për 3-4 vjet. Ato 3-4 vjet kaluan 3-4 vjet më parë, ku jemi sot, ku ishim 25 vjet më parë. Është shumë mirë, nëse e ndryshojmë Kushtetutën, do të jemi më të mirët, do të jemi më të mirët! Ngelet që nëse është e mundur të mos jemi as maqedonas, nëse jemi diçka tjetër, do të jemi më të mirët. Mënyra se si dikush po na bullizon dhe dëshiron ta ndalojë Maqedoninë të përparojë në BE. Ne nuk do ta lejojmë këtë, kjo Qeveri nuk do ta lejojë këtë, ndërsa unë jam atje. Kur të vijë dikush tjetër, është punë e tyre… – thotë Mickoski. (nga 16.42 deri në 17.29 minutë e videos)
Epo, duke marrë parasysh qëndrimin e Kryeministrit ndaj ndryshimeve kushtetuese, nuk ka gjasa që ne ta shfrytëzojmë momentin tani dhe ta zbatojmë marrëveshjen me Bullgarinë, siç na këshillojnë eurodiplomatët. Ka shumë më tepër gjasa që ta “fshehim” këtë çështje nën qilim, duke e (keq)përdorur në mënyrën më patriotike për politikë ditore dhe rritje të rejtingut, dhe ndërkohë, do të jemi duke qëndruar në vend në rrugën drejt anëtarësimit në Bashkimin Evropian, duke e humbur edhe këtë mundësi.
