Qytetarët qëndrojnë në radhë për kontrolle falas në kuadër të “Movember”, që është më shpejt se sa të presin për termin në shëndetësinë publike. Oliver Stankov, kryetar i Shoqatës Ballkanike të Urologëve, mendon se qindra urologë në vend janë të mjaftueshëm për numrin e popullsisë. Kristian Stankovski – Bombakis, i njohur si djali me kartonët, për Radio Evropa e Lirë ndau përvojën e tij, transmeton Portalb.mk.
Në moshën 29 vjeçare ai u diagnostikua me kancer të testikujve. Pas një ndërhyrjeje kirurgjikale, dy kimioterapive dhe gjashtë vjet më vonë, Hristijan Stankovski – Bombakis (i njohur si djali me kartona) u bën thirrje burrave të kontrollohen rregullisht duke e ndarë përvojën e tij me rastin e “Movember”, lëvizjes globale kushtuar shëndetit të burrave.
“Simptoma ishte dhembja në ije. Dy javë kisha një dhimbje konstante dhe thashë me vete, prit, çfarë po ndodh kështu me mua… njëri nga testikujt e mi ishte krejtësisht ndryshe nga tjetri. Ishte sikur të kisha brenda një arrë të fortë. Them me vete, kjo nuk është normale. Duhet të shkoj për vizitë te mjeku”, tregon Stankovski.
Nën “sëmundje të burrave” përfshihet kanceri i prostatës, testikujve dhe penisit.
Kanceri i prostatës është në krye të listës së kancereve te meshkujt. Numri i rasteve të reja nga viti në vit po rritet, tregojnë kështu të dhënat e Klinikës së Onkologjisë dhe Radioterapisë.
Shifrat tregojnë edhe se në tre vitet e fundit është rritur si numri i përgjithshëm i pacientëve të ridiagnostikuar me kancer ashtu edhe numri i burrave në numrin e përgjithshëm të pacientëve.
Në vitin 2023 burrat përbënin pak më shumë se gjysmën (51,1 përqind) e pacientëve të ridiagnostikuar me kancer.
Një vit më pas kjo përqindje ishte 51,6 përqind.
Garë për kontrolle falas
Shtëpia e Shëndetit “Zhelezniçar” në Shkup për të dytin vit radhazi organizoi testim falas të PSA-së çdo të enjte në muajin nëntor.
Rezultatet e testit të PSA-së përdoren për të vlerësuar nëse kanë nevojë të bëhet biopsi e prostatës, e nevojshme për të përcaktuar nëse në të po zhvillohet kancer.
REL ishte dëshmitar se si qytetarët presin radhë për tu testuar, sepse nuk mund të caktohen termine, siç ndodh në klinikat e shëndetësisë publike.
Kjo burokraci e ka dekurajuar nga testimi shkupjanin Ilija Bogeski.
“Nuk shkoj rregullisht sepse më ka ardhur shpirti në majë të hundës nga ato dyer e nga ajo shëndetësi. Duhet të caktosh një termin, duhet të shkosh te urologu, duhet të shkosh te internisti dhe pastaj pret me muaj dhe, mos dhashtë Zoti, edhe me vite… Kjo që po shihni tani në këto korridore këtu flet shumë për atë se diçka nuk është në rregull me shëndetësinë e rregullt, me kujdesin shëndetësor shtetëror… Dikush duhet të pyetet se pse ka kaq shumë rrëmujë”, tha Bogeski.
Dr. Oliver Stankov, kryetar i Shoqatës Ballkanike të Urologëve, thotë se në vendin tonë ka rreth njëqind urologë dhe se ata janë të mjaftueshëm sipas numrit të popullsisë.
“Ne në ambullantë ekzaminojmë deri në 150 pacientë në ditë. Nuk ka pritje të gjata për ekzaminime falas, përveç se në rastet kur pacienti zgjedh një mjek konkret. Shumë vijnë tek ne pa termin, nuk kemi refuzuar kurrë askënd”, thotë Dr. Stankov, i cili punon në Klinikën e Urologjisë në Shkup.
Sipas të dhënave nga “Termi Im”, termini i parë falas është tani pas pesë ditësh, në Gostivar. Në qytete më të mëdha si Shkupi dhe Kumanova, nuk ka termine, ndërsa në Shtip, termini i lirë i radhës për ekzaminim falas është më 22 dhjetor.
Dr. Stankov rekomandon që të gjithë burrat mbi 50 vjet dhe të gjithë burrat mbi 45 vjet ,nëse kanë anëtarë të ngushtë të familjes me këtë sëmundje, të bëjnë kontroll preventiv falas një herë në vit. Kryhet një ekzaminim rektal, ekzaminim me ultrazë i prostatës dhe testi PSA, ndërsa e gjithë kjo zgjat maksimumi gjysmë ore.
Në aksionin e vitit të kaluar në Shtëpinë e Shëndetit “Zhelezniçar“ janë testuar 500 qytetarë. Kjo shtëpi e shëndetit ishte i vetmi institucion publik shëndetësor që mundësoi testim falas.
Për të shtunën, më 29 nëntor, një aksion të tillë njoftoi edhe Spitali Special për Mjekësi Geriatrike dhe Paliative “13 Nëntori” – Shkup. Atje do të kryhen falas ekzaminime urologjike dhe me ultrazë të veshkave dhe prostatës.
“Ti je burrë, do të të qeshin nëse qan” – çfarë i pengon burrat që ta vizitojnë psikologun
Kur bëhet fjalë për shëndetin e tyre sëmundjet e traktit urogjenital nuk janë shqetësimi më i madh për burrat.
Numri i burrave dominon në mesin e pacientëve me psikozë të trajtuar në spitalet e Maqedonisë në pesë vitet e fundit, tregojnë kështu të dhënat e Institutit të Shëndetit Publik. Sipas të dhënave të fundit nga Regjistri i Psikozave, i cili është për vitin 2023, në këtë vit ka pasur 294 raste të reja të psikozës tek burrat dhe 178 tek gratë.
Por, për dallim nga gratë, ata më rrallë herë kërkojnë ndihmë psikologjike, thotë Elena Trpçevska, psikologe në Klinikën e Onkologjisë.
“Dhe ndryshimi është 70 përqind gra kundrejt 30 përqind burra. Në shoqërinë tonë ende ekziston stigma se një burrë nuk duhet të tregojë cenueshmëri, se një burrë nuk duhet të tregojë dobësi dhe se një burrë nuk duhet të flasë kaq hapur për ndjenjat e tij. Stigma do të eliminohet kur të gjithë ta ndryshojmë atë narrativ familjar, kur ta pranojmë dhe t’i inkurajojmë burrat se kanë të drejtë të jenë të cenueshëm dhe të kërkojnë mbështetje”, tha Trpçevska.
“Movember” është fushatë globale që mbahet çdo nëntor e që ka për qëllim t’i thyejë tabutë dhe t’i inkurajojë burrat ta marrin në duart e tyre kontrollin ndaj shëndetit të tyre. Me ndihmën e kësaj lëvizjeje mblidhen fonde dhe rritet ndërgjegjësimi për problemet shëndetësore të burrave, si kanceri i prostatës dhe testikujve, si dhe për problemet e shëndetit mendor, si depresioni dhe ankthi.
