Titulli në original: ‘Të huajt e pasur erdhën në Sarajevë për të vrarë civilë – ‘tarifa’ u publikua, fëmijët ishin më të shtrenjtët’
Ata kishin uniforma kamuflazh, çizme gjuetie dhe armë, dhe udhëtuan për në Bosnjë- Hercegovinë, nën maskën e një misioni humanitar
Shkruar nga: Marina Karlović-Sabolić/SD
Një histori e pabesueshme
Një film për rrethimin e Sarajevës po vjen në kinematë amerikane, prodhuar nga Matt Damon dhe Ben Affleck. Ai ishte një nënkolonel në JNA (Armata Popullore Jugosllave), i fiksuar pas luleve, një tiran i tmerrshëm. Vajza e tij u vra në luftë, dhe ai u bë krimineli më i keq
Në fillim, kishte vetëm indikacione të paqarta.
Kishte thashetheme se kishte njerëz që erdhën nga jashtë, gjatë rrethimit të Sarajevës në pozicionet serbe të Bosnjës, të cilët po e mbanin qytetin në një rreth, prej andej ata qëlluan civilët me snajperë, shkruan gazeta kroate “Slobodna Dalmacija”.
Rreth “çetnikëve të fundjavës” – serbëve nga Serbia që herë pas here, zakonisht në fundjavë, kalonin Drinën (lumin Drina qe eshte nje lloj kufiri mes Srbise dhe Bosnjes) për të marrë pjesë në betejat, grabitjet dhe përdhunimet e ushtrisë së Karaxhiçit, dhe më pas ktheheshin në jetën e përditshme (ne Serbi) të hënën. Gazeta britanike “Guardian” ishte ndër të parët që shkroi për ta. Korrespondentët italianë dhe francezë përmendën ekstremistët evropianë që iu bashkuan Ushtrisë së Republikës Srpska. Dhe raportet e CIA-s, tani të deklasifikuara, përmendin vullnetarë të huaj. Por kjo nuk ishte ajo kategori…
Dëshmi në Hagë
Më vonë, informacione të tilla u shfaqën në Hagë, në çështjet kundër Gjeneral Stanislav Galiç dhe Dragomir Milosheviq, komandant i Korpusit Sarajevë-Rumani. Dëshmitarët, përfshirë anëtarët e dezertuar të Ushtrisë së Republikës Srpska, përshkruan se “mysafirë”, “vizitorë” dhe “individë nga ana” që u sollën në vijën e frontit për të praktikuar të shtënat me snajper shfaqeshin herë pas here në pozicione.
Në mes të luftës, Dani dhe Slobodna Bosna e Sarajevës përmendën për herë të parë histori për njerëz që kishin “paguar mirë” për të ardhur në Bosnjë dhe Hercegovinë nga jashtë. Dhe ata morën pjesë në gjueti për ushtarë dhe civilë. Corriere della Sera shkroi gjithashtu për këtë gjatë luftës.
Dhe më pas në vitin 2022, pretendimi për “turizmin e luftës” në kodrat e Sarajevës së rrethuar u shfaq për herë të parë në filmin dokumentar “Sarajevo Safari”. Në të, një dëshmitar anonim, një slloven, i cili punonte për një kompani amerikane gjatë luftës, pretendon se të huajt e pasur paguanin anëtarë të formacioneve paraushtarake për t’u dhënë atyre akses në pozicionet nga të cilat po qëllohej Sarajeva.
Kishte edhe një listë çmimesh. Fëmijët ishin më të shtrenjtët: 100 milionë lireta italiane. Pastaj burrat me uniformë. Pastaj gratë, ishin pak më të lira. Ndërsa të moshuarit dyshohet se mund të vriteshin – falas. Autori i filmit, regjisori slloven Miran Zupanič, thekson se ky është një dëshmitar i besueshëm dhe i konfirmuar. Se ai gjithashtu kishte një marrëveshje me burime në anën serbe. Dhe se ata e anuluan dëshminë e tyre në minutën e fundit.
Pas shfaqjes së filmit në festivalin Al Jazeera Balkans DOC në Sarajevë, Agjencia e Inteligjencës dhe Sigurisë dhe Zyra e Prokurorit të Bosnjës dhe Hercegovinës njoftuan kryerjen e një hetimi. Megjithatë, akuzat penale në fund nuk u ngritën në Bosnjë dhe Hercegovinë, por në Itali.
Akuzë në Milano
Gazetari dhe shkrimtari Ezio Gavazzeni, i frymëzuar nga filmi, por edhe nga hulumtimi i tij në Italinë Veriore, ngriti një padi penale në zyrën e prokurorit në Milano, në bashkëpunim me dy avokatë dhe ish-gjyqtarin Guido Salvini. Ata janë të bindur se kanë gjetur disa persona që, përmes rrjeteve të grupeve ekstremiste nga Trieste, Torino dhe Milano, shkuan në pozicione rreth Sarajevës në periudhën nga viti 1993 deri në vitin 1995 dhe – për një çmim të përshtatshëm – shënjestruan civilë dhe ushtarë të rrethuar.
Një herë në muaj, grupe italianësh të pasur niseshin nga qyteti i vogël i Magentës, jo shumë larg Milanos. Ata kishin uniforma kamuflazh, çizme gjuetie dhe armë, dhe udhëtonin për në Bosnjë dhe Hercegovinë me autobus dhe më pas me aeroplan nën maskën e një misioni humanitar. Oferta e “marrëveshjes” nuk ishte aspak sekret.
Në fund të vitit 1993, shërbimi i inteligjencës ushtarake të Ushtrisë Boshnjake paralajmëroi oficerët e shërbimit të inteligjencës italiane ISIMI në Sarajevë për të paktën pesë “gjuetarë” – midis tyre një pronar i një klinike private për mjekësi estetike nga Milano – të cilët kishin udhëtuar nga Beogradi në Pale. Përveç italianëve, në këto ekskursione të përgjakshme morën pjesë edhe qytetarë amerikanë, kanadezë dhe rusë.
Preth 2 mijë persona
Sipas vlerësimeve, ishin rreth dy mijë prej tyre. Bazuar në kallëzimin penal të Gavazzeni-t, prokurori Alessandro Gobbis hapi një hetim kundër personave ende të panjohur për “vrasje të qëllimshme me motive veçanërisht mizore”. Përmendet lidhja me infrastrukturën e përdorur nga Shërbimi i Sigurisë Shtetërore të Serbisë, duke përfshirë rrjetet rreth ish-kompanisë charter “Aviogenex” dhe Jovica Stanišić.
Kështu, tre dekada pas rrethimit, u nis për herë të parë një hetim formal penal, i cili duhet të tregojë nëse ato ishin vërtet vende të huaja. “Jutranji.hr”
