Presidenti Trump nënshkroi këtë javë një urdhër ekzekutiv, duke u zotuar të përdorë të gjitha masat përfshirë ushtrinë amerikane për të mbrojtur Shtetin e Gjirit, Katarin.
Teksti thotë se Uashingtoni do ta shohë çdo sulm të armatosur ndaj këtij kombi të vogël dhe të pasur me energji si një kërcënim për vetë Shtetet e Bashkuara dhe do të “ndërmarrë të gjitha masat e ligjshme dhe të përshtatshme — duke përfshirë ato diplomatike, ekonomike dhe, nëse është e nevojshme, ushtarake — për të mbrojtur interesat e Shteteve të Bashkuara dhe të Shtetit të Katarit dhe për të rivendosur paqen dhe stabilitetin”.
Urdhri përbën një pakt të jashtëzakonshëm sigurie midis Amerikës dhe një aleati kyç arab, pothuajse duke pasqyruar aspekte të një aleance të NATO-s. Do të jetë shkaktare zilia e fqinjëve të saj rajonalë.
Është edhe më e jashtëzakonshme, duke pasur parasysh se si Katari ka kaluar vetëm në pak vite nga të qenit në qendër të një bojkoti ekonomik dhe diplomatik nga fqinjët e tij, në shndërrimin e tij tani në udhëkryqin e diplomacisë së Lindjes së Mesme — së fundmi në rolin e tij si ndërmjetës midis Izraelit dhe Hamasit.
Hamasi ka zyrat e tij politike në Doha dhe aktualisht po shqyrton propozimin 20-pikësh të Trump për paqen në Gaza, të shpallur në Shtëpinë e Bardhë të hënën. Doha është gjithashtu shtëpia e bazës ajrore më të madhe amerikane në rajon, Al Udeid.
Lëvizja e Trump për të sanksionuar mbrojtjen e SHBA-së për Katarin vjen pas zemërimit të shprehur nga familja në pushtet Al Thani muajin e kaluar, pasi sulmet ajrore izraelite në tokën e tyre shënjestruan udhëheqësit e Hamasit, duke lënë të vdekur disa anëtarë të nivelit më të ulët të grupit, së bashku me një zyrtar të sigurisë së Katarit.
Katari u sulmua gjithashtu nga Irani në fillim të këtij viti në hakmarrje për sulmet amerikane kundër objekteve të tij bërthamore.
Vendi është në zemër të një ankthi në rritje midis shteteve arabe të Gjirit, se partneriteti me SHBA-në dhe strehimi i bazave të saj ushtarake nuk po u ofron atyre mbrojtjen që kishin supozuar.
Ministria e Jashtme e Katarit e mirëpriti me ngrohtësi urdhrin ekzekutiv të Trump, duke thënë se ai përfaqësonte “një hap të rëndësishëm në forcimin e partneritetit të ngushtë mbrojtës midis dy vendeve”.
Por masa e Trump ngre pyetje të rëndësishme në lidhje me kohën dhe motivimin e saj, dhe ka të ngjarë të sfidohet në Uashington.
Kjo vendos një shenjë që ndikon në dinamikën e brishtë dhe të djegshme rajonale, pikërisht në momentin kur Hamasi shqyrton propozimin e Trump për të ardhmen e Gazës.
Ish-ambasadori i SHBA-së në Izrael, Dan Shapiro, sugjeroi se Trump po i jepte Katarit një çmim të jashtëzakonshëm përpara se të merrte garanci nga Doha në këmbim.
“Angazhimi i sigurisë i Trumpit ndaj Katarit nuk ka kuptim nëse Hamasi nuk jep një përgjigje ‘po’ ose nuk e dëbon atë nëse thotë jo”, tha Shapiro.
Gazeta izraelite Haaretz përmblodhi atë që ka të ngjarë të jetë interpretimi në Izrael: “Trump i dha imunitet udhëheqjes së Hamasit kur banonte në Katar, pavarësisht paralajmërimit të Netanyahut se ata nuk do të ishin të sigurt kudo që të shkonin”.
Por analistët e Gjirit thonë se garancia e Trump është e rëndësishme për të mbështetur një rajon të trazuar, të tronditur nga përdorimi në rritje i forcës nga Izraeli përtej kufijve të tij, së bashku me shqetësime më të gjera në lidhje me besueshmërinë e ombrellës së sigurisë së SHBA-së në Gjirin Persik.
Firas Maksad nga Grupi i Euroazisë tha se masa e Trump shkoi “disi” për të siguruar Katarin dhe aleatët e tjerë të Gjirit, duke shtuar se ai priste që Arabia Saudite të kërkonte një angazhim të ngjashëm. “Unë mendoj se është shumë në interesin e SHBA-së t’i mbajë ata në krah”, tha Maksad për BBC-në.
Shtrirja e garancisë së sigurisë për Katarin është e gjerë, duke u shtrirë deri te mbështetja ushtarake amerikane në rast se sulmohet. Në këtë kuptim, kjo të kujton Nenin 5 të NATO-s që kërkon një përgjigje të përbashkët për një sulm të armatosur kundër çdo anëtari.
Por, duke qenë se është lëshuar si një urdhër ekzekutiv nga Shtëpia e Bardhë, ai anashkalon Kongresin, i cili sipas Aktit të Pushteteve të Luftës duhet të konsultohet nga presidenti përpara se të angazhojë forcat amerikane.
Kjo do të thotë se urdhri mund të mos ketë fuqi ligjore dhe potencialisht mund të rishkruhet ose të hiqet dorë nga një president i ardhshëm. Gjithashtu, ka të ngjarë të përballet me shqyrtimin e demokratëve në Kongres.
Ky veprim po sfidohet gjithashtu nga pjesë të bazës mbështetëse të MAGA-s të Trump, të cilët e shohin atë si në kundërshtim me axhendën e tij “America First”.
Laura Loomer, një aktiviste e ekstremit të djathtë e afërt me Trump, sugjeroi se Katari ishte më shumë një kërcënim sesa aleat për SHBA-në.
Prezantuesi radiofonik besnik i Trumpit, Mark Levin, tha se urdhri përmbysi aleancat tradicionale të Amerikës në rajon, duke pyetur: “Nëse udhëheqja e Hamasit në Katar vritet nga Izraeli, a do të shkojmë në luftë me Izraelin?”.
